Tin giả và kiểm duyệt: Ranh giới ở đâu?

Tin giả và kiểm duyệt: Ranh giới ở đâu?

Trong thời đại số, tin giả và kiểm duyệt đang trở thành chủ đề gây tranh cãi trên toàn cầu. Hình ảnh lá cờ bay theo chiều gió được dùng để ví von những người thay đổi quan điểm liên tục, không có lập trường vững vàng, chỉ chạy theo lợi ích.

Nhiều người cho rằng sự thay đổi trong cách quản lý các mạng xã hội lớn, đặc biệt sau khi chính quyền Mỹ chuyển giao, đã tạo ra cảm giác thiếu nhất quán và dễ bị chi phối bởi quyền lực chính trị.

Áp lực kiểm duyệt từ chính quyền

Mark Zuckerberg, Giám đốc điều hành Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp), từng tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn với Joe Rogan rằng ông chịu áp lực từ chính quyền Biden về việc kiểm duyệt nội dung, đặc biệt là các thông tin liên quan đến vắc-xin Covid-19 và tác dụng phụ của chúng.

Theo Zuckerberg, trong bối cảnh khủng hoảng y tế toàn cầu, việc kiểm soát thông tin là cần thiết để tránh hỗn loạn. Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh khi mọi ý kiến, nghiên cứu, hay quan điểm cá nhân không trùng khớp với chính sách của chính phủ đều bị xóa bỏ, kể cả những thắc mắc hợp lý hay tranh biếm họa – vốn là điều bình thường trong xã hội dân chủ.

Ngay cả khi tuân thủ các khuyến cáo y tế, người dùng mạng xã hội vẫn bị hạn chế tiếp cận những nội dung có thể đóng góp cho tranh luận hoặc đặt ra các câu hỏi xác đáng. “Chính quyền đã gây áp lực rất lớn,” Zuckerberg nhấn mạnh.

Truyền thông: Từ kiểm soát quyền lực đến công cụ của quyền lực

Một số chuyên gia cho rằng dưới thời Tổng thống Biden, quyền tự do ngôn luận của người dân Mỹ bị xói mòn nghiêm trọng. Theo bài viết trên Mercatornet, việc hạn chế các quyền cơ bản không diễn ra bằng bạo lực, mà bằng sự phối hợp âm thầm giữa các nền tảng công nghệ, truyền thông và các cơ quan chính phủ, dưới danh nghĩa chống “tin giả”.

Nhiều ý kiến nhận định, đây là một trong những vi phạm nghiêm trọng nhất đối với Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ, vốn bảo vệ quyền tự do báo chí và tự do ngôn luận.

Đổi chính quyền, nguy cơ lạm dụng vẫn còn

Ngày 7/1/2025, Zuckerberg công bố mong muốn “trở về giá trị cốt lõi” của tự do ngôn luận, đồng thời thông báo thay đổi chính sách kiểm soát nội dung trên các nền tảng của Meta, hướng tới đơn giản hóa quy trình và trao thêm quyền chủ động cho người dùng.

Meta cũng quyết định dừng hợp tác với các bên kiểm chứng thông tin độc lập trên Facebook và Instagram, chuyển sang khuyến khích người dùng tự kiểm soát thông tin. Quyết định này bị chính quyền Biden chỉ trích mạnh mẽ, cho là “đáng xấu hổ” và có thể gây nguy hại cho sức khỏe cộng đồng.

Dư luận đặt câu hỏi: Nếu trước đây chính quyền Biden từng can thiệp sâu vào hoạt động của các công ty truyền thông, liệu chính quyền mới có lặp lại điều tương tự? Và liệu những quyết định của Zuckerberg có thực sự khách quan, độc lập?

Đâu là ranh giới?

Vấn đề đặt ra là: ranh giới giữa bảo vệ cộng đồng khỏi tin giả và việc kiểm duyệt, bóp nghẹt quyền tự do ngôn luận nằm ở đâu? Mỗi khi chính phủ can thiệp sâu vào hoạt động truyền thông, nguy cơ kiểm duyệt luôn hiện hữu, bất kể đó là đảng phái nào.

Sự khác biệt giữa bảo vệ lợi ích cộng đồng và bảo vệ lợi ích nhóm dưới danh nghĩa chống tin giả là rất mong manh. Và thay vì kết luận, chúng tôi muốn đặt ra câu hỏi để bạn đọc cùng suy ngẫm: Ranh giới thực sự giữa tin giả và kiểm duyệt nằm ở đâu?

Chuyển ngữ: Tu sĩ Lm. Phêrô Nguyễn Văn Dũng, OFM

Nguồn: Fake news and censorship: where’s the line?