FOMO: NỖI LO HIỆN ĐẠI VỀ VIỆC BỎ LỠ ĐIỀU QUAN TRỌNG (Fear of Missing Out)

FOMO: NỖI LO HIỆN ĐẠI VỀ VIỆC BỎ LỠ ĐIỀU QUAN TRỌNG (Fear of Missing Out)

Chúng ta lướt Facebook hoặc Instagram và thấy bạn bè đang dự một bữa tiệc có vẻ rất vui; khi thì ai đó vừa trở về từ một chuyến đi đầy phấn khích, khi thì người khác khoe đã xem “buổi hòa nhạc hay nhất đời mình”, hoặc đang tận hưởng một ngày tuyệt đẹp trên bãi biển.

Mọi người dường như có cuộc sống thú vị hơn chúng ta, trong khi ta ngồi bất động ở nhà, dán mắt vào điện thoại để lướt mạng xã hội. Nếu việc lướt này đi kèm cảm giác lo âu rằng mình đang bỏ lỡ điều gì đó, sợ bị tách khỏi thế giới, rất có thể ta đang trải nghiệm hiện tượng FOMO (Fear of Missing Out – nỗi sợ bỏ lỡ).

Đặc điểm của FOMO

Trong môi trường siêu kết nối hiện nay, FOMO – viết tắt của Fear of Missing Out (nỗi sợ bỏ lỡ) – tiếc thay, ngày càng phổ biến ở cả người trẻ lẫn người trưởng thành.

FOMO là một dạng lo âu xã hội mới, đặc trưng bởi nhu cầu luôn phải cập nhật người khác đang làm gì và nỗi sợ bị loại khỏi những sự kiện, trải nghiệm hay không gian xã hội vốn hứa hẹn phần thưởng. Nỗi lo không phải là người đầu tiên biết điều đang diễn ra trong vòng bạn bè trực tuyến của mình hoặc không góp mặt ở các sự kiện quan trọng dễ tạo ra căng thẳng triền miên, cuốn người ta vào vòng xoáy kiểm tra thiết bị liên tục, luôn ở trạng thái “kết nối”. Cốt lõi của FOMO là cảm giác rằng người khác có cuộc sống viên mãn và thú vị hơn mình.

Triệu chứng của FOMO (Symptoms)

FOMO đi kèm một “bộ triệu chứng” thực sự. Một số biểu hiện chính gồm:

• sử dụng mạng xã hội quá mức, có thể dẫn tới nghiện (addiction);

• cảm xúc tiêu cực mạnh như giận dữ, đố kỵ, ghen tuông, thất vọng khi thấy ảnh, video người khác tham gia sự kiện mà mình đã bỏ lỡ;

• nỗi sợ không sống được một cuộc đời “đủ đầy”, thỏa mãn;

• trạng thái lo âu và bận tâm triền miên;

• thiếu ngủ, thường kiểm tra mạng xã hội một cách ám ảnh vào ban đêm;

• khuynh hướng đưa mọi trải nghiệm và cập nhật đời sống lên mạng xã hội, nôn nóng tìm “lượt thích” (likes) như một dạng khẳng định xã hội (social validation).

Nhìn chung – như với mọi hành vi nghiện – ta có nguy cơ rơi vào vòng luẩn quẩn: để xoa dịu nỗi sợ bỏ lỡ, ta kiểm tra mạng xã hội một cách cưỡng bách (compulsively); nhưng làm vậy lại tăng khả năng bắt gặp những điều mình tất yếu đã bị loại khỏi. Hệ quả là mức độ lo âu và thất vọng càng tăng.

Gợi ý đối phó với FOMO (Tips)

Bên cạnh trị liệu tâm lý chuyên nghiệp cho các trường hợp nặng, có những biện pháp và mẹo thực hành giúp tự thân đối phó với FOMO. Có thể cân nhắc:

• Tắt điện thoại và cất vào ngăn kéo. Đây là bước đầu tiên khi ta cảm thấy thôi thúc mạnh mẽ phải nhấc điện thoại liên tục. Hãy loại bỏ cám dỗ bằng cách tắt máy vài giờ và cất đi; sau đó, ra ngoài đi dạo.

• Tạm ngưng mạng xã hội (digital detox). Bước kế tiếp là nghỉ mạng xã hội trong một thời gian, chẳng hạn vài tuần đến vài tháng: không xóa tài khoản mà tạm thời vô hiệu hóa (deactivate) chúng.

• Nghỉ ngơi bằng các hoạt động mình yêu thích. Ngắt dòng suy nghĩ ám ảnh, tiêu cực bằng việc ở giữa thiên nhiên, nghe nhạc hoặc tập luyện thể thao.

• Thay đổi góc nhìn (change perspective). Ẩn bên dưới FOMO là một nghịch lý: vì sợ bỏ lỡ trải nghiệm của người khác, ta lại có nguy cơ không sống trọn trải nghiệm của chính mình. Có thể cuộc đời ta không tệ đến thế; vấn đề là ta chưa nhận diện đầy đủ những khía cạnh tích cực. Hãy chủ ý bớt nghĩ về đời sống người khác, tập trung vào đời sống của mình.

• Nuôi dưỡng giá trị của giây phút hiện tại (present moment). Tập dừng thói quen nghĩ liên tục về tương lai, hướng sự chú ý về hiện tại, trân trọng từng phút giây. Sống trong hiện tại – không mang nặng lo âu về tương lai – là một bài tập tinh thần tốt. Thực hành chánh niệm (mindfulness) giúp tập trung vào “ở đây và bây giờ” (here and now), nâng cao nhận biết về cảm xúc và trạng thái nội tâm.

• Thực hành lòng biết ơn (gratitude). Nghĩ về những điều ta trân quý trong đời. Việc giữ một cuốn sổ (journal) để ghi lại những điều đáng giá nhất trong ngày sẽ hữu ích.

Kết luận

FOMO phản ánh một dạng lo âu xã hội của thời đại số: nỗi sợ bị “ra rìa” khỏi trải nghiệm tập thể khiến ta lệ thuộc vào cuộn trang vô tận (infinite scroll). Để thoát khỏi vòng xoáy ấy, cần tự kỷ luật kỹ thuật số (digital self-discipline), thực hành chánh niệm và tái lập mối quan hệ lành mạnh với hiện tại. Sống trọn vẹn ngay bây giờ – thay vì chạy theo đời sống người khác – là bước khởi đầu để phục hồi sự an hòa nội tâm.

Nguồn bài viết: FOMO

Chuyển ngữ: Tu sĩ Lm. Phêrô Nguyễn Văn Dũng, OFM