LỜI THIÊN CHÚA TRONG THẾ GIỚI KỸ THUẬT SỐ
LỜI THIÊN CHÚA TRONG THẾ GIỚI KỸ THUẬT SỐ (*)
Tác giả: Lm. Phêrô Tạ Anh Vũ, SThD – Thần Học Truyền Thông.
Chuyển ngữ: Lm. Phêrô Nguyễn Văn Dũng, OFM
Dẫn nhập
Từ khi các phát minh và công nghệ hiện đại ra đời, nhân loại đã bước vào kỷ nguyên của những thay đổi to lớn. Đặc biệt, các phương tiện truyền thông hiện đại như điện thoại di động, Internet, vệ tinh, iPod, iPad, điện thoại thông minh, v.v. đã tạo ra cảnh huống truyền thông mới với những hậu quả sâu rộng. Kết quả là, truyền thông của con người trải qua cảnh huống mới với những vấn đề và thách thức.
Năm 1990, Đức Giáo hoàng John Paul II đã kêu gọi trong Tông Huấn của mình “Areopagus của thời đại hiện đại là thế giới của truyền thông”[1]. Những tiến bộ trong công nghệ hiện đại, đặc biệt là trong các phương tiện truyền thông hiện đại, đã gắn kết mọi người trên thế giới lại gần nhau hơn. Chúng ta thường nghe thấy hiện tượng này là “toàn cầu hóa”, theo đó nhân loại hiện đang sống trong ngôi làng toàn cầu. Các phương tiện truyền thông xã hội hiện đại đã đóng góp rất nhiều vào cuộc sống của con người hiện đại và đồng thời có tác động lớn đến hành vi của các cá nhân, gia đình cũng như toàn xã hội. Đức Giáo hoàng thấy được sự cần thiết phải tham gia vào khả năng mới do các phương tiện truyền thông hiện đại tạo ra. Tuy nhiên, ngài chỉ ra rằng “chỉ sử dụng phương tiện truyền thông để rao truyền thông điệp Kitô giáo và giáo lý đích thực của Giáo hội là chưa đủ. Cũng cần cần phải đưa thông điệp đó vào ‘nền văn hóa mới’ do các phương tiện truyền thông hiện đại tạo ra”. Và theo ngài, nền văn hóa mới này bao gồm “những cách truyền thông mới, ngôn ngữ mới, kỹ thuật mới và tâm lý học mới”[2].
Những người truyền thông Kitô giáo đang phải đối mặt với thách thức này:
• Chúng ta đang chứng kiến tình hình mới của truyền thông xã hội. Bản thân chúng ta cũng đang sống trong hoàn cảnh đó. Về vấn đề này, chúng ta cũng bị ảnh hưởng bởi nó.
• Là những người truyền thông Kitô giáo, chúng ta có trách nhiệm đưa thông điệp Kitô giáo vào tình huống (văn hóa) mới. Khi làm như vậy, chúng ta phải nhận thức được những điều kiện thách thức của nó: những cách truyền thông mới, ngôn ngữ mới, kỹ thuật mới và tâm lý học mới.
Mọi hoạt động truyền thông của Giáo hội đều nhằm mục đích mang Lời Chúa đến với con người. Theo quan điểm này, có hai yếu tố quan trọng cần được xem xét: chúng ta phải biết rõ nội dung chúng ta truyền đạt và hiểu rõ đối tượng mà chúng ta rao giảng. Điều này ngụ ý rằng Giáo hội phải phản ánh sự truyền thông của Thiên Chúa về cách Ngài đã truyền đạt Lời của Ngài trong lịch sử nhân loại và mục đích của sự truyền thông thiêng liêng là gì. Hơn nữa, Giáo hội phải chăm sóc những người mà Giáo hội truyền thông và bối cảnh mà những người đó đang sống. Nói cách khác, cuộc sống truyền thông với Thiên Chúa và với con người là yếu tố cấu thành nên Giáo hội như thực tại truyền thông.
Thần học truyền thông xem xét toàn bộ thần học dưới góc độ truyền thông [3]. Nó nghiên cứu chiều kích truyền thông của sự tự truyền thông của Thiên Chúa (God’s Self-Communication) trong các lĩnh vực thần học khác nhau để xây dựng các chỉ dẫn và hướng dẫn cho truyền thông Kitô giáo trong xã hội loài người. Theo quan điểm của thần học truyền thông, mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi là cuộc sống mà mỗi ngôi vị thần linh, - Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần -, truyền thông với nhau. Bản thể sâu thẳm nhất của Ngài là “tự truyền thông trong sự hiệp thông và hiệp thông thông qua tự truyền thông”. Sự tự truyền thông thiêng liêng là nền tảng của thực tại được tạo ra, đặc biệt là của sự sống con người. Từ đời sống Ba Ngôi bên trong, Thiên Chúa vươn ra để tạo ra thế giới. Lời Ngài, khi được thốt ra, đã gọi con người vào hiện hữu. Con người có thể truyền thông vì Thiên Chúa đã tạo ra họ theo hình ảnh và giống như Ngài (St 1:26) [4].
Ngay từ khi bắt đầu của thế giới và sự tồn tại của con người, Thiên Chúa đã truyền đạt lời của Ngài và tiếp tục nói lời đó trong suốt lịch sử loài người. Thiên Chúa ngỏ lời với con người trong sự tồn tại lịch sử và văn hóa cụ thể của họ. Con người đáp lại và theo thái độ của con người đối với lời của Ngài, Lời Chúa có hiệu lực trong cuộc sống của con người và môi trường của họ. Đỉnh điểm của Lời Thiên Chúa truyền thông được ứng nghiệm trong Ngôi Lời nhập thể là Chúa Giêsu Kitô.
I. Một số đặc điểm của phương tiện truyền thông hiện đại trong xã hội ngày nay
Thoạt nhìn, các phương tiện truyền thông xã hội hiện đại mở ra những khả năng tưởng tượng chưa từng có cho các cuộc trao đổi truyền thông trong xã hội loài người. Chúng đưa thế giới vào nhà. Chúng cho phép mọi người truy cập thông tin nhanh chóng và dễ dàng. Chúng tạo điều kiện cho các cách giáo dục khác nhau, thúc đẩy trao đổi quốc tế theo góc nhìn đa chiều, ví dụ như chính trị, kinh tế và khoa học, v.v. Nói cách khác, nhờ các phương tiện truyền thông xã hội hiện đại, con người có thể đoàn kết và tiến bộ trong xã hội. Giáo hội coi sự đóng góp của họ là "không thể thiếu đối với sự vận hành trơn tru của xã hội hiện đại"[5].
Trong cái nhìn thoáng qua này, phương tiện truyền thông kỹ thuật số phần lớn linh hoạt, cho phép người ta kết nối với thế giới bên ngoài mọi lúc mọi nơi. Luồng thông tin có thể được cập nhật bất kỳ lúc nào và có thể lựa chọn tự do. Hơn nữa, ngày nay người ta nói về truyền thông hội tụ, trong đó công nghệ kỹ thuật số biến đổi từ ngữ, âm thanh và hình ảnh thành ngôn ngữ máy tính dễ dàng và nhanh chóng truyền đi. Điều này dẫn đến sự thay đổi ngôn ngữ và biểu tượng được "công dân kỹ thuật số" sử dụng. Các tiện ích mới và luôn tinh vi như iPhone, điện thoại thông minh, iPad, máy tính xách tay thông minh, v.v. góp phần vào sự lan rộng của phương tiện truyền thông hội tụ này. Điều kiện này ảnh hưởng và định hình thái độ của con người trong truyền thông hiện đại. Trong diễn đàn hệ thống "Internet", Giáo hoàng John Paul II đã chỉ ra hiện tượng truyền thông xã hội hiện đại khi ngài so sánh Internet với "Diễn đàn La Mã": "nơi (Internet) chính trị và kinh doanh được giao dịch, nơi các nhiệm vụ tôn giáo được thực hiện, nơi phần lớn đời sống xã hội của thành phố diễn ra và nơi những điều tốt đẹp nhất và tồi tệ nhất của bản chất con người được phô bày. Đó là một không gian đô thị đông đúc và nhộn nhịp, vừa phản ánh văn hóa xung quanh vừa tạo ra một nền văn hóa riêng"[6].
Internet, thư điện tử, blog, Facebook, You Tube, v.v. dẫn đến sự xuất hiện của số lượng lớn các cộng đồng trực tuyến hoặc ảo, nơi mọi người tương tác và chia sẻ sở thích, ý tưởng, sở thích và thông tin của họ. Dựa trên hiện tượng này, chúng ta đang phải đối mặt với sự thay đổi về tương tác và cấu trúc xã hội cần được phản ánh thêm chi tiết với các nghiên cứu cụ thể.
Tuy nhiên, có sự mơ hồ nhất định về hiện tượng truyền thông xã hội hiện đại được tạo ra bởi các phương tiện truyền thông hiện đại. Trong giới hạn của bài nói chuyện này, một số khía cạnh mơ hồ trong truyền thông xã hội hiện đại như các yếu tố kèm theo sẽ chỉ được liệt kê dưới đây, gần như dưới dạng các câu hỏi trong khi chúng không được phân tích và phản ánh kỹ lưỡng.
Do phương tiện truyền thông xã hội hiện đại, thông tin - gần như về bất kỳ vấn đề nào của cuộc sống - đều có sẵn cho mọi người và luồng thông tin rất dồi dào nhưng khó có thể xem xét và xác minh. Các nhà báo không còn là "người gác cổng" quyết định những gì nên được công bố cho công chúng. Ngày nay, mọi người đều có thể và phải biết những gì họ nên lựa chọn từ nguồn thông tin lớn, được cung cấp miễn phí cho tất cả mọi người. Làm thế nào để tìm ra thông tin phù hợp và nên sử dụng tiêu chí nào để đưa ra quyết định về vấn đề này? Ngoài ra, người ta phải xem xét độ tin cậy của thông tin được đưa ra. Đây có thể là tin nhắn hoặc bức ảnh hoặc video clip được tải lên trên web. Với việc số hóa hình ảnh, âm thanh và giọng nói có thể được ghi lại, chuyển đổi thành các bit kỹ thuật số và cuối cùng tạo thành một luồng duy nhất cho mục đích nhất định[7]. Câu hỏi được đặt ra ở đây chẳng hạn: Những gì chúng ta nhìn thấy (hoặc đọc) có thực hay không? Tính ảo này có giống với thực tế không? Chúng ta cũng biết rằng một số người trong phòng trò chuyện hoặc trong phòng ảo khác sử dụng cái gọi là hình đại diện. Ngoài ra, có thể có những trí tưởng tượng hoặc liên tưởng khác nhau, không nhất thiết là người thật mà nó đại diện. Mặc dù có khả năng lựa chọn thông tin theo ý muốn, sự thoải mái khi hoàn thành nhiều công việc trong cuộc sống hàng ngày (mua sắm trực tuyến, ngân hàng trực tuyến, giải trí, v.v.) nhưng cũng có nguy cơ mất quyền riêng tư và sự riêng tư của cá nhân trong thế giới kỹ thuật số này.[8]
Tương tự như vậy, người ta có thể gặp phải các vấn đề và thách thức trong một số cộng đồng ảo trong mạng xã hội rộng lớn. Các cộng đồng này ra đời khi mọi người gặp nhau trên Internet và thành lập các nhóm khác nhau do sở thích khác nhau: "các nhóm hoạt động tự lực, câu lạc bộ người hâm mộ, mạng lưới bạn bè, thảo luận chính trị, nhóm cầu nguyện tôn giáo. Họ thu hút những người từ các nền tảng khác nhau và có chương trình nghị sự khác nhau".[9] Người mà người ta gặp trực tuyến có giống với người ngoài đời không? Mối quan hệ với những người ảo sẽ như thế nào hoặc có thể như thế nào? Kết nối ảo có thể kết thúc như thế nào? Chỉ trên mạng hay còn tiếp tục nữa? Mối quan hệ trực tuyến ảnh hưởng đến mối quan hệ trong hoàn cảnh thực tế của những người đối thoại đến mức nào? Hơn nữa, ngôn ngữ và biểu tượng mà mọi người sử dụng trên web khác với những ngôn ngữ và biểu tượng trong cuộc sống hàng ngày (ví dụ: sự thiếu hụt ngôn ngữ và biểu tượng cảm xúc). Tuy nhiên, có một cấu trúc xã hội mới được tạo ra thông qua các cộng đồng trực tuyến, được hỗ trợ bởi mạng máy tính. Sự khác biệt về thời gian và khoảng cách địa lý không còn đóng vai trò quan trọng trong tương tác ảo này.[10] Trong mạng xã hội, mọi người tham gia vào các cộng đồng ảo, tương tác với nhau và trao đổi ý tưởng và sở thích. Do đó, họ tạo ra ngôn ngữ và các hình thức hoặc cách truyền thông mới. Họ tham gia vào việc định hình cộng đồng mà họ tham gia. "Phong cách sống" mới xuất hiện. Cha Franz-Josef Eilers, khi phân tích các hiện tượng truyền thông xã hội trong lịch sử loài người, ngài chỉ ra một yếu tố mà ngài gọi là người tiêu dùng chuyên nghiệp. Điều này có nghĩa là tất cả các thành viên ảo đều đóng góp vào việc định hình lối sống mới, quan điểm thế giới mới và đồng thời họ đang tiêu thụ "sản phẩm" mà họ đã tạo ra. Tất cả những khía cạnh này đều liên quan đến hành vi và tâm lý của con người.[11]
Trong bối cảnh này, Giáo hoàng Bê-nê-đic-tô cũng tuyên bố: "Trong thế giới kỹ thuật số, việc truyền đạt thông tin ngày càng có nghĩa là công bố thông tin đó trong một mạng xã hội, nơi kiến thức được chia sẻ trong bối cảnh trao đổi cá nhân".[12] Điều này nên được coi là "đối thoại, trao đổi, đoàn kết và tạo ra các mối quan hệ tích cực". Diễn đàn kỹ thuật số giúp xây dựng các hình thức quan hệ giữa các cá nhân mới. Đồng thời, nó tác động đến nhận thức về bản thân và cách mọi người tìm kiếm sự tự hoàn thiện của mình. Do đó, điều quan trọng là làm thế nào để sử dụng công cụ này một cách hợp lý và hơn nữa, tính xác thực được những người sử dụng khả năng mới này sống như thế nào.
Tại thời điểm này, rõ ràng là truyền thông Kitô giáo phải xuất hiện vì hai lý do: với tư cách là Kitô hữu, chúng ta đang chia sẻ cùng một thế giới với những người khác và trong thế giới này, chúng ta phải truyền đạt Chúa Kitô cho đồng loại của mình. Trước hết, truyền thông Kitô giáo bắt nguồn từ truyền thông thiêng liêng, xa hơn nữa là cuộc sống truyền thông với Thiên Chúa Kitô giáo. Tuy nhiên, nó được thực hiện trong bối cảnh lịch sử và văn hóa của xã hội loài người. Tuy nhiên, Thiên Chúa vẫn đi theo cùng một con đường khi truyền Lời của Ngài đến thế giới, nhưng với quyền năng và tình yêu không thể tưởng tượng được của Ngài, biến đổi cuộc sống con người. Việc nhìn vào truyền thông thiêng liêng mang lại những góc nhìn phê phán, định hình nên tầm nhìn về truyền thông Kitô giáo. Trong phần tiếp theo, có một số khía cạnh thiết yếu của Lời Chúa được nêu bật về cách Lời Chúa được truyền đạt đến và ảnh hưởng đến con người trong quá trình truyền thông thiêng liêng.
II. Một Thiên Chúa truyền thông bằng Lời của mình
“Thông qua sự mặc khải thiêng liêng, Chúa đã chọn để thể hiện và truyền thông với chính mình cùng những quyết định vĩnh cửu về ý muốn của Ngài liên quan đến sự cứu rỗi của con người. Có nghĩa là, Ngài đã chọn chia sẻ với họ những báu vật thiêng liêng đó hoàn toàn vượt quá sự hiểu biết của tâm trí con người.”[13]
Chúa của những người theo đạo Thiên Chúa là Chúa có thể nói. Ngài truyền thông Lời của mình với con người và điều này xảy ra cụ thể trong cuộc gặp gỡ giữa Chúa và dân Ít-ra-en. Chúa nói; con người lắng nghe và trả lời bằng đức tin và sự vâng lời. Ít-ra-en nhận thức được Lời Chúa trong cuộc gặp gỡ này. Họ trải nghiệm sức mạnh của lời Chúa qua nhiều thời điểm khác nhau trong lịch sử của họ. Cuộc gặp gỡ của Ít-ra-en với Chúa có thể được coi là câu chuyện truyền thông.[14]
1. Sức mạnh sáng tạo của lời Chúa
Sự tự truyền thông của Chúa được hiện thực hóa trong lời Chúa được truyền đạt, tạo ra thực tại hữu hình và gọi con người vào cuộc sống. “Nhờ Ngôi Lời, vạn vật được tạo thành, và không có Người, thì chẳng có gì được tạo thành. Điều đã được tạo thành” (Ga 1:3). Ngay từ đầu thế giới và sự tồn tại của con người, Chúa đã truyền đạt lời của mình. Sau đó, thế giới xuất hiện và con người ra đời. Lời của Ngài tạo ra một trật tự như điều kiện sống mà con người có thể sống (St 1; 2:1-7). Hơn nữa, Ngài tạo ra con người theo hình ảnh và giống như Ngài để chính con người có thể truyền thông. Câu chuyện sáng tạo kể lại hành động đầu tiên của con người là họ nói lời của mình để đặt tên cho các loài vật mà Chúa ban cho họ (St 1:27 và St 2:19-20). Chúa ban cho con người sức mạnh sáng tạo của Ngài.[15]
2. Lời Chúa truyền đạt cho con người khiến họ trở thành đối tác truyền thông của Ngài.[16]
Trước hết, Áp-ra-ham và Mô-sê là những nhân vật tiêu biểu trong câu chuyện truyền thông của Chúa với Ít-ra-en. Theo quan điểm của Kinh thánh, câu chuyện truyền thông của Chúa với con người bắt đầu khi Chúa gọi Áp-ra-ham rời bỏ gia đình và đất nước của mình để bắt đầu hành trình đến vùng đất hứa (St 12). Trên thực tế, đó là hành trình đức tin, cuộc phiêu lưu bước vào quá trình truyền thông với Chúa. Ở đây, ông trở thành cha của đức tin, phúc lành của các dân tộc. Là đối tác của Chúa, ông có thể truyền thông với Chúa vì lợi ích của những người khác (St 18:16-33).
Trong khi Áp-ra-ham là biểu tượng của sự đáp trả lời Chúa truyền đạt và là phúc lành lớn cho những người khác nhờ thái độ trung thành của mình, thì Mô-sê thể hiện kinh nghiệm giải phóng được thực hiện thông qua lời Chúa. Nó bắt đầu với câu chuyện của chính ông khi ông được cứu trên sông Nin (Xh 2:1-10), sau đó là cuộc gặp gỡ với Chúa ở vùng đất Ma-đi-an (chương 3 và 4), rồi sau đó là truyền đạt thông điệp của Chúa cho Pha-ra-ô hùng mạnh (chương 5-14). Sau đó, kinh nghiệm của Mô-sê trở thành kinh nghiệm của toàn thể It-ra-en. Là người trung gian giữa Chúa và dân chúng, Mô-sê tìm cách lắng nghe lời Chúa và truyền đạt lại cho dân chúng. Đồng thời, ông lắng nghe tiếng kêu của dân chúng và trình bày lại trước Chúa (chương 16; 17:1-7; 19, v.v.).
3. Lời Chúa tạo thành cộng đồng mới, hướng dẫn và duy trì cộng đồng đó.
Ít-ra-en đã biết Chúa khi họ trải nghiệm sức mạnh của Ngài, sức mạnh đã giải cứu họ khỏi Ai Cập. Thông qua hành trình trong sa mạc, họ từng bước đào sâu đức tin vào JHWH thông qua nhiều sự kiện được lời Chúa đi kèm và hoàn thành. Tuy nhiên, sự kiện cơ bản của truyền thông thiêng liêng là sự hiển linh trên núi Sinai. Tại sự kiện này, Chúa truyền đạt lời của mình (Mười điều răn) làm nền tảng cho sự tồn tại mới của dân tộc này (Xh 20:1-17; Đnl 5:6-21). Ít-ra-en nhận được sự giải phóng một cách vô điều kiện bởi bàn tay của Chúa: “Ta là ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của ngươi, đã đưa ngươi ra khỏi đất Ai-cập, khỏi cảnh nô lệ” (Xh 20:2 và Đnl 5:6). Trên núi Sinai, Chúa lập giao ước với dân tộc này; họ trở thành đối tác của Chúa. Chúa ban cho dân tộc mình các điều răn như hướng dẫn để sống trong mối quan hệ này. It-ra-en phải tuân theo các điều răn và điều này cũng bảo đảm cuộc sống cộng đồng. Vì lý do này, Chúa liên tục truyền đạt mệnh lệnh của mình từ “lều hội kiến” như biểu tượng của sự hiện diện thiêng liêng giữa Ít-ra-en (Lv 1:1). Toàn bộ sách Lê-vi mô tả các quy tắc để đảm bảo cộng đồng mới.
4. Lời Chúa diễn giải lịch sử loài người và mang lại ý nghĩa mới cho lịch sử đó.
Vào thời lưu đày, Chúa đã sai các tiên tri của mình đến để nói lời của Ngài giữa cuộc khủng hoảng tôn giáo và hiện sinh của Ít-ra-en. Lời của Ngài mang lại hy vọng cho những người dân bị phân tán (Ed 33:1). Trong tình trạng lưu đày, một lần nữa Thiên Chúa truyền đạt lời của Ngài để diễn giải lịch sử và mang lại ý nghĩa mới cho lịch sử đó. Ngay từ đầu lịch sử của Ít-ra-en, Thiên Chúa luôn gửi lời của mình và tiết lộ kế hoạch của Ngài cho Ít-ra-en (Is 45:18-20; 48:16-17). Ngài nắm giữ các cực của lịch sử (Is 41:4; 44:6; 48:12). Giữa cuộc khủng hoảng quốc gia và tôn giáo, Ít-ra-en giờ đây nghe thấy lời Thiên Chúa thiêng liêng, lời Thiên Chúa thực hiện sức mạnh năng động trên mọi thực tại được tạo ra (Is 40:26; 45:12; 48:13). Lời Chúa tạo ra và diễn giải hiện trạng lịch sử cho Ít-ra-en.
5. Ngôi Lời nhập thể của Chúa - Chúa Giê-su Ki-tô
Sự tự truyền thông của Chúa đạt đến đỉnh điểm trong sự nhập thể của Chúa Giê-su Ki-tô. “Ngôi Lời đã trở nên xác thịt” (Ga 1:14). Chúa Giê-su truyền đạt lời Chúa một cách đặc biệt và không gì sánh được: Ngôi Lời vĩnh cửu của Thiên Chúa, Chúa Con, giờ đây được diễn tả từ trái tim của Cha, trở thành “xác thịt”, một xác thịt của người Do Thái. Chúa tìm kiếm một điểm chung để truyền thông, để lời của Ngài trở nên dễ hiểu đối với người nghe. Cuộc sống, tư tưởng, ngôn ngữ và lời dạy của Chúa Giê-su hoàn toàn bắt nguồn từ nền văn hóa Do Thái. Theo quan điểm này, Ngôi Lời của Chúa vừa mang tính truyền thông vừa mang tính quan hệ.
Trong sự nhập thể của Con, Chúa không nhằm mục đích hướng dẫn con người biết Ngài là ai và Ngài đòi hỏi gì ở họ. Trên thực tế, sự Nhập Thể là nền tảng truyền thông tối thượng. Ở đây, Chúa cho con người thấy tình yêu vô điều kiện của Ngài. Chỉ trong mối quan hệ với Chúa, con người cuối cùng sẽ biết Ngài thực sự là ai: Ngài là tình yêu (1 Ga 4:8, 16). Và chỉ trong mối quan hệ này, con người sẽ nhận thấy họ là ai. Điều này mang lại cho họ sự sống vĩnh cửu ở đây và bây giờ.
6. Ngôi Lời của Chúa trong Giáo hội
Giáo hội giống như “dấu chỉ và công cụ của sự kết hợp chặt chẽ với Chúa và sự thống nhất của toàn thể nhân loại”.[17] Điều này cho thấy tính chất truyền thông hai chiều của Giáo hội: (1) sự hiệp thông với Chúa Cha - trong Chúa Giê-su Ki-tô và thông qua Chúa Thánh Thần - và sống trong sự kết hợp/đoàn kết với nhân loại. Cũng giống như Chúa Giê-su Ki-tô đã sống trong mối quan hệ mật thiết với Chúa Cha khi Ngài rao giảng Tin Mừng cho loài người, Giáo hội được kết hợp vào Chúa Ki-tô và được Ngài giao phó để mang lại kinh nghiệm về Chúa cho mọi người.[18] Chỉ khi Giáo hội sống theo Lời Chúa và được Lời Chúa soi dẫn, Giáo hội mới có thể truyền đạt Lời Chúa đến người khác một cách hiệu quả. Chỉ khi cử hành và sống theo Lời Chúa, Giáo hội mới có thể xây dựng cộng đồng một cách hiệu quả.
III. Một số cân nhắc
Những điểm thần học trên dẫn đến một số yếu tố cơ bản quan trọng đối với truyền thông mục vụ.
1. Truyền thông như biểu hiện của Ngôi Lời (Logos) thiêng liêng
Trong góc nhìn này, truyền thông có nghĩa là chia sẻ Ngôi Lời. Thật vậy, khi chúng ta truyền thông với người khác, với tư cách là con người, chúng ta được cho là sử dụng ngôn ngữ của con người. Logos trong ngôn ngữ con người, - theo thuật ngữ triết học -, là khuôn mẫu đúc và định hình những gì con người thể hiện trong trái tim, tâm trí và ý chí của họ. Nó mang theo và đưa vào hiện hữu tầm nhìn và sáng tạo của họ, liên quan đến nhau trong niềm vui, nỗi buồn và khát vọng. Những lời nói của con người chúng ta phải được truyền cảm hứng từ Logos thiêng liêng (Chúa Giê-su). Truyền thông của chúng ta phải phản ánh đúng hình ảnh của Logos thiêng liêng. Theo lời của Đức Giáo hoàng Bê-nê-đíc-tô XVI “[Tin Mừng] phải trở thành nguồn dinh dưỡng hàng ngày chứ không phải là một sự hấp dẫn thoáng qua. Sự thật của Tin Mừng không phải là thứ để tiêu thụ hoặc sử dụng hời hợt; đúng hơn, nó là một món quà đòi hỏi một sự đáp trả tự do. Ngay cả khi được loan báo trong không gian ảo của web, Tin Mừng vẫn đòi hỏi phải được nhập thể vào thế giới thực và gắn liền với khuôn mặt thực của anh chị em chúng ta, những người mà chúng ta chia sẻ cuộc sống hàng ngày.”[19]
Theo quan điểm Kinh thánh, Logos thiêng liêng (hay trong tiếng Do Thái: dabbar) là biểu hiện của ý chí và kế hoạch thiêng liêng toàn năng và bao trùm tất cả. Điều rất đáng kể là, để tiết lộ danh tính của mình và tương tác với con người mà Ngài đã tạo ra, Chúa của Ít-ra-en và Chúa Giê-su Ki-tô đã chọn Logos này làm phương tiện hoạt động sáng tạo và mối quan hệ đối tác. Hơn nữa, Logos thiêng liêng Chúa Giê-su Ki-tô là biểu hiện rất cá nhân xuất phát từ trái tim của Chúa Cha, hữu hình và hữu hình thông qua Chúa Thánh Thần. Những lời nói của chúng ta không phải là những lời của thông điệp thuần túy; đúng hơn, chúng là những lời của những con người cụ thể sống trong mối quan hệ với Logos thiêng liêng và do đó có thể xây dựng mối quan hệ: do đó, những lời nói của chúng ta là cá nhân và có mối quan hệ.
2. Truyền thông Kitô giáo là chia sẻ cuộc sống hoặc làm cho cuộc sống trở nên khả dĩ
Lời Chúa đưa mọi thứ vào hiện hữu và tạo ra những điều kiện sống có lợi cho con người. Điều này làm nảy sinh suy nghĩ rằng mọi truyền thông của chúng ta đều phải mang những yếu tố giúp con người sống một cách nhân đạo. Nói cách khác, truyền thông của Kitô giáo chia sẻ phẩm giá của lời thiêng liêng và có trách nhiệm đối với cuộc sống của con người. Nó phải mang trong mình tinh thần thúc đẩy và khuyến khích cuộc sống. Nó phải mở mắt con người trước phẩm giá đó và chỉ ra những con đường đưa con người vượt ra khỏi tính nhân bản của mình. Nó vượt ra ngoài tầm nhìn của họ. Nó mở ra viễn cảnh cho cuộc sống (Ga 6:68).
3. Truyền thông của Kitô giáo có đặc tính ngôn sứ: nó diễn giải lịch sử loài người và hướng nó đến Chúa.
Truyền thông của Kitô giáo phải coi trọng thực tế lịch sử của con người. Điều này chỉ ra rằng những người truyền thông Kitô giáo phải là những người nhạy bén và truyền thông. “Anh em đừng dập tắt Thần Khí. Chớ khinh thường ơn nói tiên tri. Hãy cân nhắc mọi sự: điều gì tốt thì giữ” (1 Tx 5:19-21). Trong bối cảnh này, điều bắt buộc là những người truyền thông Kitô giáo, một mặt phải sống một cuộc sống hoàn toàn ngoan ngoãn với Chúa Thánh Thần, mặt khác phải cởi mở với mọi người theo cách tôn trọng và yêu thương. “Hãy luôn luôn sẵn sàng trả lời cho bất cứ ai chất vấn về niềm hy vọng của anh em. Nhưng phải trả lời cách hiền hoà và với sự kính trọng. Hãy giữ lương tâm ngay thẳng” (1 Pr 3:15-16). “Việc loan báo Tin Mừng đòi hỏi một sự truyền thông vừa tôn trọng vừa nhạy cảm, kích thích trái tim và lay động lương tâm”[20], dẫn mọi người suy ngẫm về bản thân, lịch sử và xã hội của họ.
4. Truyền thông của Kitô giáolà xây dựng cộng đồng, hướng đến sự hiệp thông với Chúa.
“Điều vẫn có ngay từ lúc khởi đầu, điều chúng tôi đã nghe, điều chúng tôi đã thấy tận mắt, điều chúng tôi đã chiêm ngưỡng, và tay chúng tôi đã chạm đến, đó là Lời sự sống. Quả vậy, sự sống đã được tỏ bày, chúng tôi đã thấy và làm chứng, chúng tôi loan báo cho anh em sự sống đời đời: sự sống ấy vẫn hướng về Chúa Cha và nay đã được tỏ bày cho chúng tôi. Điều chúng tôi đã thấy và đã nghe, chúng tôi loan báo cho cả anh em nữa, để chính anh em cũng được hiệp thông với chúng tôi, mà chúng tôi thì hiệp thông với Chúa Cha và với Đức Giê-su Ki-tô, Con của Người” (1 Ga 1:1-3). Truyền thông đức tin tạo ra mối quan hệ. Đó là chia sẻ kinh nghiệm về sự hiện diện của Chúa trên thế gian, đặc biệt là trong cuộc sống của con người. Nó dẫn đến sự hiệp thông giữa chính con người và với Chúa.
Hơn nữa, truyền thông duy trì sự sống của cộng đồng. Ngôi Lời nhập thể cư ngụ trong thế giới phải là nguồn sức mạnh và nguồn cảm hứng cho đời sống cộng đồng. “Ước chi lời Đức Ki-tô ngự giữa anh em thật dồi dào phong phú. Anh em hãy dạy dỗ khuyên bảo nhau với tất cả sự khôn ngoan. Để tỏ lòng biết ơn, anh em hãy đem cả tâm hồn mà hát dâng Thiên Chúa những bài thánh vịnh, thánh thi và thánh ca, do Thần Khí linh hứng. Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giê-su và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha” (Cl 3:16-17). “Hãy khích lệ và xây dựng cho nhau… hãy khuyên bảo người vô kỷ luật, khích lệ kẻ nhút nhát, nâng đỡ người yếu đuối, và kiên nhẫn với mọi người” (1 Tx 5,14).
“Thần Khí tỏ mình ra nơi mỗi người một cách, là vì ích chung. Người thì được Thần Khí ban cho ơn khôn ngoan để giảng dạy, người thì được Thần Khí ban cho ơn hiểu biết để trình bày. Kẻ thì được Thần Khí ban cho lòng tin; kẻ thì cũng được chính Thần Khí duy nhất ấy ban cho những đặc sủng để chữa bệnh. Người thì được ơn làm phép lạ, người thì được ơn nói tiên tri; kẻ thì được ơn phân định thần khí; kẻ khác thì được ơn nói các thứ tiếng lạ; kẻ khác nữa lại được ơn giải thích các tiếng lạ. Nhưng chính Thần Khí duy nhất ấy làm ra tất cả những điều đó và phân chia cho mỗi người mỗi cách, tuỳ theo ý của Người. Thật vậy, ví như thân thể người ta chỉ là một, nhưng lại có nhiều bộ phận, mà các bộ phận của thân thể tuy nhiều, nhưng vẫn là một thân thể, thì Đức Ki-tô cũng vậy” (1 Cr 12:7-12). Sống theo cách này là góp phần vào việc thiết lập cộng đồng Kitô giáo và tăng trưởng đức tin đối với Chúa. Một cộng đồng ảo có thể trông như thế nào, nếu thái độ này được thể hiện?
IV. Chúa Giêsu Kitô - bậc thầy của truyền thông[21]
Qua Chúa Giêsu Kitô, Ngôi Lời và Hình ảnh của Thiên Chúa vô hình được truyền đạt đến con người. Điều này xảy ra bằng lời nói của con người và trong bối cảnh văn hóa và xã hội cụ thể.
“Khi còn ở trần gian, Chúa Kitô đã mặc khải Ngài là Đấng Truyền thông Hoàn hảo. Qua "Sự Nhập thể" của Ngài, Ngài hoàn toàn đồng nhất với những người sẽ tiếp nhận thông điệp của Ngài và Ngài đã truyền đạt sứ điệp của mình không chỉ bằng lời nói mà còn bằng toàn bộ cách sống của Ngài. Ngài đã nói từ bên trong, tức là từ chính áp lực của dân Ngài. Ngài đã rao giảng thông điệp của Thiên Chúa mà không sợ hãi hay thỏa hiệp. Ngài đã điều chỉnh theo cách nói và khuôn mẫu suy nghĩ của dân Ngài. Và Ngài đã nói lên được tình thế khó khăn của thời đại họ.”[22]
Chúa Giêsu thuộc về những người dân thường, mà những người Biệt phái khinh miệt gọi là ‘Am ha’aretz, dân chúng vùng nông thôn, và bị chính quyền quản lý bỏ bê. Ngài đã được sinh ra và lớn lên trong hoàn cảnh này. Ngôn ngữ của Ngài là ngôn ngữ đích thực của con người; Ngài không phải là một người trừu tượng, mà chính xác là một người dân thường. Điều này được thể hiện trong sự lựa chọn các môn đệ, đối tượng thính giả, phong cách ngôn ngữ và việc sử dụng các biểu tượng để công bố và giải thích Vương quốc Thiên Chúa của Ngài.[23]
Chúa Giêsu không nói về Thiên Chúa: Lời nói, việc làm và cuộc sống của Ngài phản ánh mối quan hệ con thảo sâu sắc với Thiên Chúa, Cha của Ngài. Lời Ngài có sức mạnh chính xác vì chúng đến từ kinh nghiệm xác thực sâu sắc về mối quan hệ này. Xuất phát từ trái tim của Thiên Chúa, Chúa Cha, nên truyền thông của Chúa Giêsu không phải là thần học, mà là thần hiện.
Lời của Chúa Giêsu có tính xác thực và sức sống. Các môn đệ của Ngài đã làm chứng cho điều này “Thầy có những lời ban sự sống đời đời” (Ga 6:68; x. 1 Ga 1:1). Tính xác thực của lời Chúa Giêsu được chứng minh trong cử chỉ truyền thông cuối cùng của Ngài, ví dụ như Ngài hiến thân mình trong tình yêu. Vì vậy, “Truyền thông của Chúa Kitô thực sự là tinh thần và sự sống” [24]. Trong truyền thông của mình, Chúa Giêsu là con người đích thực và đồng thời Ngài trung thành với Thiên Chúa. Ngay từ đầu cuộc sống của Ngài trên trái đất cho đến cuối cùng: lời báo tin về sự ra đời của Ngài, phép rửa của Ngài trên bờ sông Gio-đan, các hoạt động công khai của Ngài, việc Ngài công bố Vương quốc Thiên Chúa, cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Ngài, tất cả những khoảnh khắc này đều cho thấy sự chuyển động từ Thiên Chúa đến con người và sự chuyển động từ con người hướng về Thiên Chúa: Giải thích thêm trong Một Con Người và Ngôi Vị của Giê-su. Điều này được thấy rõ trong cuộc đóng đinh của Ngài.
Thập giá
Sự tự truyền thông của Thiên Chúa cũng phải được xem xét từ góc nhìn về cuộc khổ nạn, cái chết và sự phục sinh của Chúa Giêsu. Khi con người từ chối tình yêu của Thiên Chúa, chính Chúa Giêsu đã hoàn toàn rơi vào nỗi đau khổ tột cùng mà tội lỗi đã gây ra: không chỉ bạo lực, phản bội, tra tấn và cái chết, mà còn cả trải nghiệm bị Thiên Chúa bỏ rơi.
Trên Thập giá, tình yêu của Thiên Chúa dường như đạt đến giới hạn vì sự từ chối của con người. Thập giá là dấu hiệu của sự “bất lực” của Thiên Chúa toàn năng, Đấng trở nên yếu đuối vì tình yêu: Ngài trở nên im lặng. Thiên Chúa Ba Ngôi trong góc nhìn này cũng là Thiên Chúa đau khổ. Tuy nhiên, chính Thiên Chúa đau khổ này, khi chấp nhận Thập giá qua Chúa Giêsu Kitô, cũng ôm lấy “Sự từ chối” của con người trong tình yêu vô tận của Ngài. Theo nghĩa này, Thập giá chính là dấu hiệu cụ thể về sự mặc khải của Thiên Chúa, như dấu hiệu từ “trên cao”. Trong cảnh tượng bi thương của Thập giá, Thiên Chúa thưa thớt lời nói, mà đúng hơn là Ngài ‘hành động’ trong sự bất lực của tình yêu. Theo nghĩa tượng trưng, Ngài cho con người thấy cử chỉ tối hậu về tình yêu vô hạn của Ngài, hành động cuối cùng của sự tự truyền thông của Thiên Chúa. Bằng cách này, Thiên Chúa đã nghịch lý trình bày quyền năng tình yêu thiêng liêng của Ngài.[25]
Lucien Legrand chỉ ra rằng: “Bài giảng hùng hồn nhất của Chúa Giêsu, lời cuối cùng mà Ngài để lại cho nhân loại, được đưa ra trong sự im lặng. Chúa Giêsu truyền đạt Ngôi Lời không chỉ qua lời nói và việc làm mà còn qua sự im lặng. Cuối cùng, chính từ sự im lặng của Thập giá và trong sự im lặng của ngôi mộ mà thông điệp về tình yêu chiến thắng của Thiên Chúa được công bố mạnh mẽ nhất. Trên Thập giá và qua Sự phục sinh, thông điệp phục sinh hân hoan được ban cho thế giới mà không cần lời nói theo hình thức triệt để nhất”.[26] Sự im lặng của Thập giá là hình thức truyền thông khó hiểu và đáng ngạc nhiên của Thiên Chúa. Vị Thiên Chúa phán dạy giờ đây là Thiên Chúa im lặng. Kinh thánh thường kể về sự im lặng của Thiên Chúa (Tv 22:2; 28:1; 83:2; Hab. 1:13) như thể Thiên Chúa muốn được gặp gỡ trong sự im lặng (Tv 4:5; 94:17; 121:2; Is. 41:1).
Từ góc nhìn này, truyền thông của Chúa Giêsu phải là mô hình cho truyền thông của người Kitô hữu. Tính xác thực và sức sống của truyền thông của chúng ta bắt nguồn từ mối quan hệ với Chúa Giêsu Kitô. “Hãy ở lại trong Thầy y như Thầy ở lại trong anh em. Cũng như cành nho không thể tự mình sinh hoa trái, nếu không gắn liền với cây nho, anh em cũng thế, nếu không ở lại trong Thầy. “Thầy là cây nho, anh em là cành. Ai ở lại trong Thầy và Thầy ở lại trong người ấy, thì người ấy sinh nhiều hoa trái, vì không có Thầy, anh em chẳng làm gì được.” (Ga 15:4-5). Đây là sự cư ngụ trong sự hiện diện của Thiên Chúa Ba Ngôi, trong đó tiếng nói của Ngài được lắng nghe trong trái tim của mỗi Kitô hữu, và tiếng vọng của ngôn ngữ của Ngài cũng được lắng nghe trong và ngoài sự thể hiện hỗn loạn của những kỳ vọng và đau khổ, niềm vui và thất vọng, chiến thắng và đau đớn của con người. Để truyền đạt hiệu quả Lời Chúa, những người truyền thông Kitô hữu cần sử dụng sự im lặng sáng tạo này, sự im lặng mà trong đó Chúa Thánh Thần dạy chúng ta Lời Chúa, giải thích cho chúng ta ý nghĩa của nó và giúp chúng ta truyền đạt đúng cách.
V. Tóm tắt
Toàn bộ lịch sử cứu độ của Thiên Chúa với con người có thể được coi là câu chuyện truyền thông. Từ “dabar” là từ xuất phát từ sâu thẳm trong trái tim của Thiên Chúa. Nó chứa đựng ý chí, kế hoạch cho dân Ngài. Việc chúng ta có thể đáp lại Thiên Chúa nằm ở chỗ Thiên Chúa trước tiên truyền đạt Lời của Ngài cho con người. Bởi vì “dabar” diễn tả những gì nằm trong trái tim của Thiên Chúa, nên nó thiết lập mối quan hệ sâu sắc với người tiếp nhận và đáp lại lời kêu gọi này. Nói cách khác, Lời của Thiên Chúa có tính liên quan và kêu gọi xây dựng lên mối quan hệ.
Lời của Thiên Chúa đã đưa mọi thứ vào hiện hữu, đặc biệt là tạo ra con người. Nó ban cho con người phẩm giá của sự tự do, lý trí và khả năng ngôn ngữ. Con người không thể không truyền thông. Theo quan điểm của thần học sáng tạo, truyền thông của Kitô giáo là mang lại sự sống và thúc đẩy sự sống.
Hơn nữa, Lời của Thiên Chúa có sức giải phóng con người khỏi ách nô lệ của việc thờ ngẫu tượng, do chính con người tạo ra. Nó kêu gọi con người sống mối quan hệ với Thiên Chúa. Do đó, nó bảo vệ và duy trì mối quan hệ đó.
Điểm cao nhất của sự tự truyền thông của Thiên Chúa xảy ra trong sự nhập thể của Chúa Giêsu Kitô. Trong sự kiện này, truyền thông của Thiên Chúa diễn ra theo cách rất cá nhân. Truyền thông của Thiên Chúa tìm kiếm “điểm chung” để làm cho Lời của Ngài hữu hình và dễ hiểu đối với con người. Trong cái chết và sự phục sinh của Chúa Giêsu, Thiên Chúa đã đi đến tận cùng để chứng minh sự nghiêm túc của lời Ngài.
Giáo hội là thực tại truyền thông trong nhân loại, nơi truyền đạt Lời của Thiên Chúa đến thế giới. Giống như Ngôi Lời thần linh, Chúa Giêsu Kitô sống trong mối quan hệ sâu sắc với Chúa Cha và Chúa Thánh Thần, Giáo hội chỉ có thể thực hiện sứ mạng này nếu Giáo hội ở lại trong Chúa Giêsu. Theo cách này, Giáo hội là sự tiếp nối của sự truyền thông của Thiên Chúa ở đây và bây giờ trong xã hội loài người. Truyền thông của Giáo hội mang trong mình những đặc điểm của sự truyền thông thiêng liêng.
Tất cả các hoạt động truyền thông của Giáo hội phải được hướng dẫn bởi lời của Thiên Chúa, đặc biệt là bởi Ngôi Lời nhập thể, dù là trong thân thể huyền nhiệm của Chúa Kitô hay trong các bối cảnh khác của truyền thông loài người. Truyền thông của Kitô giáo phải vượt ra ngoài mọi truyền thông của con người và hướng tới cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa, Đấng đã đến để con người được sống và được sống dồi dào (x. Ga 10:10).
“Trong số các hình thức truyền thông đại chúng mới, hiện nay chúng ta cần phải nhận ra vai trò ngày càng tăng của internet, đại diện cho diễn đàn mới để làm cho Tin Mừng được lắng nghe. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhận thức rằng thế giới ảo sẽ không bao giờ có thể thay thế thế giới thực, và việc truyền giáo chỉ có thể sử dụng thế giới ảo do các phương tiện truyền thông mới cung cấp để tạo ra các mối quan hệ có ý nghĩa nếu nó có thể cung cấp sự tiếp xúc cá nhân vẫn không thể thiếu. Trong thế giới internet, nơi cho phép hàng tỷ hình ảnh xuất hiện trên hàng triệu màn hình trên toàn thế giới, khuôn mặt của Chúa Kitô cần được nhìn thấy và tiếng nói của Ngài cần được lắng nghe, vì “nếu không có chỗ cho Chúa Kitô, thì không có chỗ cho con người”.[27]
Tài liệu tham chiếu:
“Dei Verbum”: Dogmatic Constitution on Divine Revelation, Vatican II, November 1965.
“Lumen Gentium”: Dogmatic Constitution on the Church, Vatican II, November 1964.
“Redemptoris Missio”: John Paul’s Encyclical on the Permanent Validity of the Church’s Missionary Mandate, December 1990.
“Verbum Domini”: Post-synodal Apostolic Exhortation of Pope Benedict XVI, September 2010.
“Communio et Progressio”: On the Means of Social Communication, Pastoral Instruction of the Pontifical Council for Social Communication, May 1971.
John Paul II, Internet: A New Forum for Proclaiming the Gospel, Message on the 36th World Communications Day, May 12th, 2002.
Pope Benedict XVI, Truth, Proclamation and Authenticity of Life in the Digital Age: Message for the 45th World Communications Day, Jun 5, 2011.
Franz-Josef Eilers, Communicating in Ministry and Mission: An Introduction to Pastoral and Evangelizing Communication, Manila: Logos Publications, Inc, 3rd ed. 2009.
Heidi Campbell, Exploring Religious Community Online: We are One in the Network, New York: Peter Lang Publishing, Inc., 2005.
Robert S. Fortner, Communication, Media, and Identity, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2007.
Anh Vu Ta, Communication Theology for Pastoral Communication as a New Approach, in Asian Horizons (Dharmaram Journal of Theology), Vol. 5, No. 3, September 2011.
Lucien Legrand, Jesus Christ as Communicator: Presentation at the 17th Meeting of Asian bishops for Social Communication, from Nov. 12-17, 21012 (17th Bishops Meet of Asian bishops for Social Communication).
(*): Bài nói chuyện của tác giả với các nhà thần học và những người làm trong ngành truyền thông tại Hội nghị do Ủy Ban Truyền Thông Xã Hội trực thuộc Hội Đồng Giám Mục Mỹ, tại San Francisco USA 2016.
[1] RM No. 37c.
[2] Ibd.
[3] Cf. Franz-Josef Eilers, Communicating in Ministry and Mission: An Introduction to Pastoral and Evangelizing Communication (Manila: Logos Publications, Inc, 3rd ed. 2009), 21-23.
[4] Anh Vu Ta, Communication Theology for Pastoral Communication as a New Approach, in: Asian Horizons (Dharmaram Journal of Theology), Vol. 5, No. 3, September 2011, 441.
[5] CeP No. 6.
[6] Pope John Paul II, Internet: A New Forum for Proclaiming the Gospel, Message on the 36th World Communications Day, May 12th, 2002, No. 2.
[7] Cf. Robert S. Fortner, Communication, Media, and Identity (Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2007), 211-213.
[8] Robert S. Fortner, Communication, Media, and Identity, 213-218.
[9] Heidi Campell, Exploring Religious Community Online: We are One in the Network (New York: Peter Lang Publishing, Inc., 2005), xiv.
[10] Id., 36-39.
[11] We have talked about this in our personal conversation. As Eilers showed me his presentation that should be given to the teachers of de La Salle University in Manila, he mentioned the term and explained his idea. There is not yet any publication of this paper.
[12] Pope Benedict XVI, Truth, Proclamation and Authenticity of Life in the Digital Age: Message for the 45th World Communications Day, Jun 5, 2011.
[13] DV No. 6.
[14] For more details see: Anh Vu Ta, Communication Theology for Pastoral Communication as a New Approach, 442-447.
[15] Cf. VD Nos. 7&9.
[16] Cf. VD No. 11.
[17] LG No. 1.
[18] Cf. VD Nos. 50, 51.
[19] Pope Benedict XVI, Truth, Proclamation and Authenticity of Life in the Digital Age: Message for the 45th World Communications Day, Jun 5, 2011.
[20] Pope Benedict XVI, Truth, Proclamation and Authenticity of Life in the Digital Age: Message for the 45th World Communications Day, Jun 5, 2011.
[21] Cf. CeP No. 11. The English translation: Jesus Christ, the Perfect Communicator. I used the German translation of this document: Jesus Christus, der Meister der Kommunikation.
[22] Ibd.
[23] Lucien Legrand, Jesus Christ as Communicator: Presentation at the 17th Meeting of Asian bishops for Social Communication, from Nov. 12-17, 21012 (17th Bishops Meet of Asian bishops for Social Communication).
[24] Cf. CeP No. 11.
[25] Anh Vu Ta, Communication Theology for Pastoral Communication as a New Approach, 450-451.
[26] Lucien Legrand, Jesus Christ as Communicator: Presentation at the 17th Meeting of the Asian Bishops for Social Communication, from Nov. 12-17, 21012 (17th Bishops Meet of Asian bishops for Social Communication).
[27] VD No. 113.
Khu vực thử nghiệm đơn vị tài trợ
