Mạng Internet, vùng đất của sứ vụ truyền giáo

Nt. Mary Nguyễn Hòa – MTG. Qui Nhơn

DẪN NHẬP

“Anh em hãy đi khắp tứ phương thiên hạ, loan báo Tin mừng cho mọi loài thọ tạo” (Mc 16, 15). Lệnh truyền của Đức Giêsu hơn hai mươi thế kỷ qua đã được tiếp nhận và kế thừa bởi bước chân của những sứ giả loan báo Tin mừng, luôn là một sứ vụ thiêng liêng và cao cả của mọi thành phần trong Giáo hội, bởi có liên quan đến trách nhiệm của người Kitô hữu. Như chúng ta biết rằng mọi Kitô hữu đều có sứ mạng truyền giáo bởi “ Bản chất Giáo hội là truyền giáo” (Vat II, AG 2). Sứ vụ này đòi hỏi phải được thực hiện ở mọi nơi và trong mọi thời, với những phương tiện và cách thức cho phù hợp.

Cùng với phương thức truyền giáo truyền thống như làm chứng bằng đời sống chứng tá, dạy giáo lý, gặp gỡ và chia sẻ buồn vui với tha nhân, cử hành phụng vụ, làm việc bác ái, từ thiện hay xây dựng các kế hoạch truyền giáo nơi vùng sâu vùng xa, nơi các quốc gia thứ ba, nơi các thềm lục địa đen, nơi những Giáo hội mà niềm tin của người Kitô hữu đang là vấn đề cần bàn tới, đã cho thấy một kết quả không mấy khả quan, thì lệnh truyền của Đức Giêsu xem ra cấp bách và thiết thực hơn trong thời đại của truyền thông kỹ thuật số, người Kitô hữu lại được mời gọi dấn thân vào một môi trường, vùng đất bao la rộng lớn và trù phú nhưng cũng không thiếu những khó khăn và thử thách, đó là môi trường mạng Internet, một vùng đất không hiện hữu theo vị trí địa lý tự nhiên nhưng lại là môi trường có sức thu hút con người với con số đáng kể.

Liệu Giáo hội có quan tâm đến tầm quan trọng và cần thiết của các phương tiện truyền thông hiện đại cũng như mức độ và phạm vi áp dụng chúng trong việc loan báo Tin mừng không? Mạng Internet có được Giáo hội xem là vùng đất mới của sứ vụ truyền giáo của mình chăng? Nơi ấy như thế nào? Cần chuẩn bị gì: nhân sự, phương tiện, công cụ, tâm thế của người sử dụng các phương tiện, sử dụng như thế nào? Quả thật đó là những vấn đề không hề đơn giản chút nào nhưng không phải vì thế mà lùi bước, là không khả thi, nếu chần chừ và thoái thác thì “Giáo hội sẽ cảm thấy có lỗi trước mặt Chúa nếu không biết tận dụng những phương tiện ưu thế này mà con người nhờ kỹ năng của mình càng ngày càng làm cho chúng được hoàn hảo hơn. Nhờ các phương tiện này, Giáo hội rao giảng thông điệp mà mình nắm giữ trên các mái nhà...”.[1]

Bài viết xin được trình bày không phải trong cung cách của bài nghiên cứu, chỉ là những suy tư nho nhỏ, ước mong bản thân mình cũng như người Kitô hữu dấn thân cách không ngần ngại và có kế hoạch sử dụng phương tiện này cho sứ vụ loan báo Tin mừng cách hiệu quả.

1. Mạng Internet,

hệ thống truyền thông đa phương tiện

Ai cũng nhận thấy mạng internet có một vị trí quan trọng trong xã hội hiện nay. Một số lợi ích mà chúng ta dễ dàng nhận thấy đó là việc kết nối mạng Internet giúp ta tra tìm được kho tàng kiến thức khổng lồ. Nó giúp ta tìm kiếm thông tin một cách dễ dàng hơn.

Internet là “một hệ thống thông tin toàn cầu” có thể được truy nhập công cộng gồm các mạng máy tính được liên kết với nhau. Hệ thống này truyền thông tin theo kiểu nối chuyển gói dữ liệu (packet switching) dựa trên một giao thức liên mạng đã được chuẩn hóa (giao thức IP). Hệ thống này bao gồm hàng ngàn mạng máy tính nhỏ hơn của các doanh nghiệp, của các viện nghiên cứu và các trường đại học, của người dùng cá nhân và các chính phủ trên toàn cầu. Internet có tầm quan trọng cực kỳ lớn và đem lại rất rất nhiều lợi ích cho toàn bộ nhân loại toàn cầu. Internet giúp cho thông tin truyền tải nhanh chóng, bạn có thể truy cập thông tin trên internet tại hầu hết các vị trí trên địa cầu. [2]

Có thể nói Internet là loại hình truyền thông mang tầm vóc vĩ đại trong lịch sử con người tính đến thời điểm này, Internet ra đời đã đánh dấu một bước tiến lớn của cả nhân loại trong lĩnh vực kết nối thông tin toàn cầu, là thành quả vĩ đại của trí tuệ con người bởi tính toàn cầu, không gian vô hạn của nó. Trong thế giới này, con người được trang bị nhiều phương tiện liên lạc hiện đại như hệ thống truyền hình toàn cầu, máy vi tính kết nối với xa lộ thông tin Internet, điện thoại di động đa chức năng, các công cụ lưu trữ dữ liệu đa dạng (hình ảnh, âm thanh, video, các file nén...) với khả năng ngày càng lớn. Chúng lại có thể kết nối với những công cụ “đọc thông tin” như máy tính xách tay (laptop), hệ thống âm thanh, máy chiếu (projector) và nhiều phương tiện kỹ thuật tối tân khác. Các phương tiện truyền thông đó đang nối mạng liên kết với nhau và phát triển với tốc độ chóng mặt, xóa đi biên giới địa lý, đem thông tin trên thế giới đến cho mọi người ở mọi ngõ ngách cuộc sống[3]. Có thể nói Internet là nơi hội tụ các phương tiện truyền thông đại chúng.

1.1. Internet là nơi hội tụ các phương tiện truyền thông đại chúng

Phương tiện truyền thông đại chúng ra đời đã đáp ứng, làm thỏa mãn các nhu cầu giao tiếp mang tính phổ biến và tạo hiệu quả ở quy mô toàn cầu. Truyền thông đại chúng gắn liền với sự phát triển của xã hội con người và bị chi phối trực tiếp bởi hai nhu cầu thông tin giao tiếp và kỹ thuật công nghệ thông tin. Các loại hình truyền thông đại chúng bao gồm: sách, báo in, điện ảnh, phát thanh, truyền hình, quảng cáo, băng, đĩa hình và âm thanh..., chúng mang lại cho đời sống tinh thần của con người nhiều lợi ích đáng kể và có giá trị. Một điều đáng đề cập là với thời đại công nghệ thông tin và kỹ thuật số, tất cả các loại hình truyền thông này đều có thể sử dụng được qua Internet: gọi điện thoại hay nhắn tin qua phần mềm chat như Yahoo Messenger, Skype, hay tiến bộ hơn là viber, zalo... Internet là chức năng của một phương tiện truyền thông đại chúng, đó là một phương tiện truyền thông vượt qua rào cản không gian và thời gian mà biểu hiện rõ nét nhất là việc hình thành một loại hình báo chí mới: báo chí phát hành trên mạng. Internet là một thực thể truyền thông trực tuyến.

Mặc khác, Internet có thể bỏ xa nhiều loại hình truyền thông truyền thống để trở thành phương tiện thông tin được sử dụng hằng ngày phổ biến nhất Việt Nam. Theo khảo sát Net Index do Yahoo và công ty nghiên cứu, phân tích thị trường Kantar Media thực hiện thông qua phương pháp phỏng vấn trực tiếp với 1500 người có độ tuổi từ 15-54, sử dụng Internet tại khu vực nội thành của 4 thành phố chính là Hà Nội, Đà Nẵng, thành phố Hồ Chí Minh và Cần Thơ. Khảo sát chọn mẫu xác suất qua nhiều giai đoạn thực hiện từ tháng 01 - 02/2011, kết quả cho thấy email (60%) và messenger (73%) vẫn là phương tiện kết nối trực tuyến phổ biến tại Việt Nam. Đọc tin tức trên mạng là hoạt động trực tuyến phổ biến nhất chiếm 97%, theo sau là việc truy cập vào các cổng thông tin điện tử với tỷ lệ gần 96% người tham gia. Đáng chú ý là số người sử dụng Internet để truy cập vào các trang mạng xã hội đã tăng từ 41% năm 2010, lên 55% năm 2011. Sử dụng Internet hàng ngày đã vượt qua radio (23%) và báo giấy (40%) để trở thành phương tiện thông tin được sử dụng phổ biến nhất tại Việt Nam với tỷ lệ 42%. Tỷ lệ truy cập tại gia đình tăng từ 75% năm 2010, lên 88% năm 2011, trong khi đó tỷ lệ truy cập từ Internet café đã giảm từ 42% năm 2010 xuống còn 36% năm 2011. Những gói cước hấp dẫn cùng với sự hiện diện của công nghệ 3G ở Việt Nam đang đẩy mạnh xu hướng truy cập bằng điện thoại di động (30%). Những người sử dụng Internet ở độ tuổi từ 15 đến 24 quan tâm chủ yếu đến các nội dung giải trí, đặc biệt là các game trực tuyến (38%), nhạc trong nước (57%), và thể thao (39%). Bên cạnh đó, giới trẻ cũng sử dụng Internet để cập nhật thông tin trên các trang mạng xã hội (52%), xem các đoạn video và hình ảnh thú vị trên mạng (45%).[4]

Đặc biệt trong thời đại của cách mạng công nghệ 4.0, không gian mạng xã hội mở rộng, với chiếc điện thoại thông minh, máy tính bảng (Ipad) hay máy tính cá nhân có kết nối Internet đều có thể tham gia vào mạng xã hội. Báo cáo Digital Marketing Việt nam 2019: Năm 2019, dân số Việt nam đạt mốc xấp xỉ 97 triệu dân với 64 triệu người sử dụng internet, tăng đến 28% so với năm 2017. Theo số liệu thống kê, có tới 58 triệu người dùng mạng xã hội trên thiết bị di động tính đến đầu năm 2019, con số này tăng đến 8 triệu người dùng so với năm 2018. Người dùng Việt Nam dành trung bình tới 6 giờ 42 phút mỗi ngày để tham gia các hoạt động liên quan tới mạng internet. Báo cáo cũng đề cập thêm, người Việt nam mất trung bình 2 giờ 32 phút để dùng mạng xã hội, 2 giờ 31 phút để xem các stream hoặc các video trực tuyến và dùng 1 giờ 11 phút để nghe nhạc.[5]

1.2. Internet mang đến nhiều cơ hội cho sự phát triển con người

Hơn hẳn báo chí, truyền thanh, truyền hình và điện thoại, mạng Internet hiện nay đã có mặt khắp nơi và hầu như ai cũng có thể sử dụng bởi tiện ích và tính hữu dụng của nó. Internet là kênh thông tin phong phú, là phương tiện đắc lực giúp con người mở mang tri thức, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, tình cảm, rút ngắn khoảng cách giữa người với người, giữa các quốc gia và các dân tộc trên thế giới.

Quả thật, mạng Internet đang mang lại những thay đổi có tính cách mạng trong thông tin, báo chí, giáo dục, chính trị, ngoại giao, kinh tế, thương mại, tương quan giữa các dân tộc và các nền văn hóa. Internet hiện diện xung quanh chúng ta mọi lúc mọi nơi, là phương tiện truyền thông liên cá nhân như thư điện tử (Email), điện thoại Internet, video call, nhắn tin, trò chuyện qua mạng (Chat), diễn đàn (Forum), blog, mạng xã hội... Internet đã tạo được một môi trường liên lạc nhanh và tiết kiệm chi phí cho các cá nhân hay tổ chức giao dịch với nhau mà vẫn đảm bảo các yêu cầu như các liên lạc truyền thống. Internet đảm nhiệm chức năng của một phương tiện truyền thông tập thể, cụ thể là nhiều cơ quan, tổ chức đã ứng dụng thiết lập trang mạng nội bộ hoặc những cổng thông tin để quản lý và giao dịch thông tin trong nội bộ đơn vị hay nội bộ ngành, vượt qua những ngăn cách về không gian địa lý hay thời gian. Những năm gần đây, cùng với sự phát triển của xã hội, công nghệ thông tin nói chung và các trang mạng xã hội nói riêng, nhất là Internet phát triển rất mạnh, đã và đang mở ra nhiều cơ hội phát triển cho sự phát triển của con người. Xin đan cử một vài tiến bộ:

Internet giúp tìm việc và làm việc hiệu quả hơn

Như chúng ta biết thời gian trước đây, khi công nghệ còn thô sơ thì vấn đề xin việc và tuyển dụng lao động làm việc cũng là vấn đề khó khăn và phức tạp, tốn kém nhiều công sức và thời gian nhưng với tình hình hiện nay, nhờ có Internet thì việc ứng tuyển của lao động viên và của nhà tuyển dụng cũng trở nên nhanh chóng và dễ dàng hơn chỉ vài cú nhấp chuột. Ngoài ra cũng giúp nhà tuyển dụng rất nhiều trong việc tìm kiếm và thu hút nhân tài. Các trang tìm việc online với nguồn dữ liệu lao động viên dồi dào, đa ngành nghề, đa kỹ năng sẽ là gợi ý tuyệt vời để các doanh nghiệp dễ dàng tìm kiếm và chọn lọc được người lao động phù hợp với vị trí tuyển dụng. Với sự trợ giúp của điện thoại thông minh, máy tính bảng, laptop và Internet có thể được xem là những trợ thủ đắc lực để giúp cho con người làm việc nhanh, hiệu quả và chính xác.

Internet giúp chúng ta chủ động hơn trong việc học tập, hoạt động tri thức

Internet chứa đựng kho kiến thức khổng lồ, có thể tìm kiếm mọi thông tin trong tất cả các lĩnh vực trong nước và quốc tế, tin tức mới và cả tin tức cũ. Hay nhất là khi muốn tìm kiếm một lĩnh vực hay một vấn đề nào đó, hãy vào Google nhập từ khóa và nhấn Enter thì bạn sẽ có ngay rất nhiều trang web cung cấp thông tin liên quan đến vấn đề mà bạn muốn biết.

Hơn thế nữa, Internet đã đóng một phần quan trọng trong lĩnh vực giáo dục. Các hệ đào tạo từ xa, học trực tuyến qua mạng, thậm chí là học các chương trình đào tạo của nước ngoài thông qua Internet không còn mới mẻở nước ta hiện nay. Học viên có thể học bất cứ lúc nào có thời gian rảnh và trao đổi trực tiếp với giáo viên trên Internet, vừa tiết kiệm chi phí vừa tiết kiệm được thời gian. Vì vậy, phương thức đào tạo này mang tính cách mạng trong lĩnh vực giáo dục đã mở ra cơ hội học tập cho những người lâu nay vẫn chịu thiệt thòi: người làm việc theo ca, người thường xuyên đi công tác, người sống xa trường học mà không có điều kiện học tập, người gặp khó khăn về thể trạng sức khỏe hoặc khó khăn về tâm lý.

Internet giúp mọi người liên lạc, kết nối, gần nhau hơn

Chỉ cần một chiếc smartphone hay laptop là người ta có thể trò chuyện, trao đổi công việc với đối tác, khách hàng từ đa quốc gia, vừa tiết kiệm được thời gian, thu hẹp khoảng cách mà còn dễ dàng xử lý những vấn đề quan trọng cách nhanh chóng. Hơn thế nữa, trước áp lực công việc, việc dành thời gian để kết nối, giao lưu với bạn bè, người thân dù xa cách nhau đến hàng ngàn cây số để tạo mối tương quan tốt đẹp, cũng có thể thực hiện cách dễ dàng trong điều kiện phát triển của công nghệ như hiện nay.

Internet giúp làm cho việc giải trí trở nên thú vị hơn

Ngoài việc giúp con người làm việc hiệu quả, sự phát triển của các thiết bị công nghệ cũng giúp giải trí sau những giờ làm việc căng thẳng: chơi game xả stress, lướt web để du lịch trên mạng, mua sắm online hoặc cùng trò chuyện, tán gẫu với bạn bè, chụp ảnh lưu lại những khoảnh khắc cùng bạn bè và người thân.

2. Internet là môi trường mới và phương tiện mới cho sứ vụ của người tông đồ

Internet trở thành một thứ không thể thiếu trong đời sống hiện tại của hầu hết con người trên thế giới và đã tạo ra một cách thức mới để truyền thông và thiết lập tương quan. Đức Gióa Hoàng Phanxicô nhận định:

Internet là một quảng trường công cộng, nơi mà người trẻ tiêu tốn phần lớn thời gian của mình và gặp gỡ người khác khá dễ dàng, cho dù không phải ai cũng có cơ hội như nhau để tiếp cận nó, cách riêng tại một số vùng trên thế giới. Chúng cung cấp một cơ hội phi thường để đối thoại, gặp gỡ và trao đổi giữa người này và người khác, cũng như để tiếp cận thông tin và tri thức. Hơn nữa, thế giới kỹ thuật số là một thế giới của việc dấn thân chính trị xã hội và hoạt động dân sự, nó giúp phổ biến các thông tin độc lập, cung ứng sự bảo vệ hữu hiệu cho những người yếu đuối nhất và lên tiếng công khai về những vụ xâm phạm các quyền của họ. Tại nhiều quốc gia, Internet và các mạng xã hội đã làm nên một diễn đàn vũng chắc để tiếp cận với người trẻ, cách riêng trong các sáng kiến và hoạt động mục vụ.[6]

Rõ ràng Internet cũng có một tiềm năng lớn cho việc rao giảng Tin mừng, như Đức Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã vạch ra trong thông điệp của ngài cho Ngày thế giới truyền thông 2002: “Internet: Một diễn đàn mới cho việc rao giảng Tin mừng”. Trong thông điệp của ngài vào dịp này, Thánh Giáo Hoàng đã mô tả các khả năng rất cụ thể của phương tiện truyền thông mới này đối với việc rao giảng Tin mừng. Các khả năng này cũng bao gồm cả việc sử dụng Internet để theo dõi các bước đầu của công việc truyền giáo, cuộc gặp gỡ đầu tiên với Tin mừng. Thánh Giáo Hoàng nhắc đến chiều kích mục vụ khi ngài viết:

Internet cũng có thể cung cấp một sự theo dõi mà công việc rao giảng Tin mừng đòi hỏi. Đặc biệt trong một nền văn hóa không hỗ trợ việc này, đời sống Kitô giáo kêu gọi phải tiếp tục việc giảng dạy và huấn giáo, và đây có lẽ là lãnh vực mà Internet có thể cung cấp một sự trợ giúp tuyệt vời.[7]

Người tông đồ với sứ vụ truyền giáo trong thế giới văn minh của kỷ thuật số cũng là tiếp cận với một vùng đất mới để ánh sáng Tin mừng chưa được loan truyền, nơi mà đối diện không ít khó khăn và đầy thách đố.

2.1. Ảnh hưởng của Internet

trong cuộc sống con người

Ảnh hưởng tích cực

Mạng Internet mang lại nhiều tiện ích hữu dụng cho người sử dụng chẳng hạn thư điện tử (email), trò chuyện trực tuyến (chat), các lớp học từ xa (trực tuyến), dịch vụ thương mại và chuyển tiền, các khóa học trực tuyến (khóa học online). Không ai chối cãi được chính Internet ngày càng ảnh hưởng sâu rộng và mạnh mẽ đến các sinh hoạt xã hội và con người, đã thực sự trở thành một quyền lực trong thế giới hôm nay: chúng tạo ra dư luận, chi phối dư luận, kiểm soát dư luận. Chúng có khả năng chuyển tải, lan rộng, lan xa, thấm sâu vào mọi sinh hoạt con người và xã hội. Đồng thời ảnh hưởng của chúng rất lớn đến độ thay đổi cả bản chất của con người và xã hội, nhất là người trẻ về mặt tâm lý, văn hóa, đạo đức và thói quen của con người, đem lại cho con người nhiều cơ hội để có một tương quan rộng hơn, phong phú hơn, làm cho cuộc sống đáng yêu và ý nghĩa hơn.

Internet được ứng dụng sâu rộng trong nhiều lĩnh vực từ kinh tế, thương mại đến giáo dục, xã hội và đến cả những hoạt động tâm linh, truyền giáo. Người ta khuyến khích sử dụng Internet bởi hiệu năng của nó “Tất cả các nhà đầu tư nhìn vào Internet và kết luận rằng nếu mọi thứ đều được số hóa, từ dữ liệu, bản kiểm kê, thương mại, sách, âm nhạc, hình ảnh cho đến việc giải trí thì nhu cầu với các sản phẩm và dịch vụ liên quan tới Internet sẽ là vô tận”.[8] Trong lĩnh vực giáo dục cũng vậy, Internet được đưa vào tất cả các trường mầm non, phổ thông, trung cấp chuyên nghiệp, trung tâm giáo dục, trường đại học..., với việc ứng dụng chương trình giảng dạy và trao đổi thông tin kế hoạch. Nhờ đó, hệ thống giáo dục đạt hiệu quả đáng kể.

Đặc biệt, các phương tiện truyền thông và nhất là Internet đem đến những ích lợi quan trọng và những thuận lợi từ góc độ tôn giáo:

Chúng chuyển tải tin tức và thông tin về các biến cố tôn giáo, các ý tưởng và các nhân cách; chúng được dùng như phương tiện truyền bá Tin mừng và giáo lý; đem đến sự linh hứng, khích lệ và những cơ hội cho những cá nhân bị bó gối trong nhà hay trong những cơ sở. Internet cho phép người ta trực tiếp và tức khắc tiếp cận những tài nguyên tôn giáo và tâm linh quan trọng – những thư viện khổng lồ, những nhà bảo tàng và những nơi thờ phượng, những văn kiện Giáo huấn của Huấn quyền, những bài viết của các Giáo phụ và các tiến sĩ Hội thánh và kho tàng khôn ngoan tôn giáo của nhiều thời đại. Internet có một khả năng đáng kể để vượt qua khoảng cách và sự cô lập, giúp con người có thể tiếp xúc với những người thiện chí có cùng tư tưởng, những người gia nhập vào những cộng đoàn đức tin ảo (virtualcommunities of faith) để khích lệ và nâng đỡ lẫn nhau. Internet có liên quan đến nhiều hoạt động và chương trình của Giáo hội – Phúc âm hóa, bao gồm cả tái Phúc âm hóa và tân Phúc âm hóa và những hoạt động truyền giáo truyền thống, giáo lý và các hình thức giáo dục khác, tin tức và thông tin, hộ giáo (apologetics), chăn dắt, quản trị và các hình thức tư vấn mục vụ và khải đạo tâm linh.[9]

Ảnh hưởng tiêu cực

Như con dao hai lưỡi, sự bùng nổ thông tin không những góp phần cho sự phát triển văn minh nhân loại mà bên cạnh đó không thiếu những ảnh hưởng tiêu cực từ Internet, nhất là cách lạm dụng quá đáng phương tiện này. Trước tiên là sự xuống cấp trong văn hóa đọc, người ta không còn muốn đọc những bài báo, những quyển sách có giá trị và quý giá trong thư viện hay trong các tủ sách nữa mà thay vào đó là đọc lướt những bài viết trên các trang web.

Văn hóa viết cũng dần dần bị lãng quên, nhiều người trước đây vẫn hay viết thư tay, tự tay viết những lời chúc Giáng Sinh hay Năm Mới trên những tấm thiệp để gởi cho những người mình yêu mến nhưng ngày nay đã được thay thế bằng những lời chúc có sẵn hoặc dùng thiệp điện tử; gởi những tin nhắn nhanh, gọn và rẻ tiền qua email hoặc qua điện thoại thông minh. Một số linh mục, tu sĩ lười suy tư nên đã tải những bài giảng, bài suy niệm có sẵn trên Internet mà không phải mất thời gian để làm, để viết.

Thêm vào đó, ngôn ngữ mạng xuất hiện những từ ngữ mà chưa có tự điển nào cập nhật mà những người lớn tuổi đọc có thể hiểu nổi, chẳng hạn: rồi – rùi, pun`– buồn, nhiều – nhju, lun – luôn, bit kh? – biết không, bít rùi – biết rồi ...

Nhiều người trẻ đã chìm đắm trong không gian ảo của Internet, suốt ngày tiếp xúc với máy tính, lướt dạo trên các trang web mà không có sự tương tác với mọi người xung quanh khiến họ rơi vào tình trạng vô cảm, tự kỷ, hoang tưởng, ham khoái lạc, hưởng thụ, nghiện game online, nghiện chat sex. Một khi đã tự do buông mình trong thế giới ảo, giới trẻ sẽ có lối sống buông thả, tự do tình dục, lệch lạc nhân cách và tổn thương tâm hồn. Tình trạng xuống cấp của đạo đức đã bị ảnh hưởng bởi những trang web đen, hình ảnh khiêu dâm, đồi trụy, trò chơi trực tuyến kích dục đang lôi kéo không ít người lún sâu vào con đường tội lỗi.

Mặt khác, tình trạng lừa tình, lừa tiền, hacker, đánh cắp thông tin, phát tán virus độc hại để xâm nhập vào hệ thống điện toán xảy ra nhan nhản trên mạng cũng là một mối gây đau đầu cho những người quản lý và người dùng. Thêm vào đó, trong thế giới ảo khó phân biệt thông tin thực - giả, không phải mọi kiến thức và thông tin trên Internet đều trung thực, an toàn, lành mạnh và lợi ích. Người ta có thể hiện diện “ẩn danh” trên mạng để mạo danh hay xuyên tạc bằng những thông tin tuyên truyền chống phá Giáo hội, gây hoang mang và bối rối, làm suy giảm niềm tin của người tín hữu với các Đấng Bản quyền, các vị chủ chăn, những nhà lãnh đạo cộng đoàn tu trì.

Riêng trong Giáo hội Công giáo, tình trạng thiếu nhi bỏ tham dự Thánh lễ và các buổi học giáo lý để chơi game online trong các quán Net cũng là một vấn nạn khiến cho những người có trách nhiệm phải ưu tư, lo lắng nhiều. Tình trạng tu sĩ nam nữ dành nhiều thời gian để truy cập mạng, giải trí, lướt web nhiều hơn là thời gian sống cùng, sống với và sống cho anh chị em cùng chung lý tưởng với mình trong cộng đoàn, lắm khi ở cạnh nhau nhưng lại biết thông tin về nhau ít hơn là biết thông tin trên không gian mạng.

Nói cho cùng, hầu hết người trẻ dùng Internet nhưng vấn đề là họ thường tìm kiếm những gì họ thích, họ giải trí, trò chuyện chứ không phải dành nhiều thời giờ trên mạng cho việc học, việc nghiên cứu và chuyện chính đáng.

2.2. Internet, phương tiện mới và hiệu quả

cho sứ vụ loan báo Tin mừng

Có thể nói Lời Chúa, thông điệp, Giáo huấn và các tin tức cũng như hoạt động mục vụ của Giáo hội được chuyển tải đến thế giới bằng nhiều phương cách và phương tiện truyền thông khác nhau. Giáo hội không ngừng khuyến khích sử dụng những phương tiện này vào việc loan báo Tin mừng vì “các phương tiện truyền thông đại chúng ngày càng có ảnh hưởng rất lới cảở các vùng xa xôi của Châu Á, chúng có thể trợ giúp rất nhiều cho việc loan báo Tin mừng tới mọi góc cùng của châu lục”.[10] Nhìn ở khía cạnh khác chúng ta có thể nhận thấy rằng, việc rao giảng Tin mừng trong thời đại ngày nay sẽ bị giới hạn rất nhiều nếu không có các phương tiện truyền thông xã hội hiện đại.

Các phương tiện truyền thông, đặc biệt là Internet, đã góp phần đem lại nhiều thành tựu đáng kể cho công cuộc loan báo Tin mừng hiện nay. Nó không chỉ giúp cung cấp một lượng kiến thức khổng lồ liên quan đến giáo huấn của Giáo hội mà còn liên tục cập nhật, phản ánh nhanh chóng các nỗ lực trong hoạt động truyền giáo khắp nơi. Đặc biệt, chính các phương tiện này đã bắc nhịp cầu liên đới giữa các cá nhân, các nhóm, các tổ chức rộng lớn khi thi hành sứ vụ tông đồ; nhờ đó, các đối tượng này có cơ hội chia sẻ những kinh nghiệm quý và có thể tương trợ những nguồn lực quan trọng trong tiến trình truyền rao Lời Chúa. Và đây chính là con đường vô hình tốt nhất cho Lời Chúa lan tỏa đến mỗi người, mỗi gia đình và toàn xã hội. Như Đức Giáo Hoàng Bênêđictô XVI đã nêu lên trong Sứ điệp nhân ngày thế giới truyền thông xã hội lần thứ 44:

Lời Chúa sẽ có thể băng qua những ngã đường vô số được tạo nên do mạng lưới giao nhau của những đường cao tốc đang cày nên không gian mạng và khẳng định “quyền công dân” của Thiên Chúa cho dầu vào thời đại nào, để xuyên qua những hình thức truyền thông mới mẻ, Ngài có thể tiến bước trên những con đường dài của thành phố và dừng lại ở ngưỡng cửa của những mái nhà và những tâm hồn, để vẫn còn nói: “Này đây Ta đứng trước cửa và gõ. Nếu ai nghe tiếng Ta và mở cửa, thì Ta sẽvào nhà người ấy, Ta sẽ dùng bữa với người ấy, và người ấy sẽ dùng bữa với Ta” (Kh 3, 20).

Internet có thể cống hiến những cơ hội tuyệt vời cho việc rao giảng Tin mừng nếu chúng ta biết sử dụng nó một cách tài tình và biết rõ những điểm mạnh cũng như điểm yếu của nó. Trong thông điệp của ngài, Đức Giáo Hoàng cho thấy Internet đóng một vai trò đặc biệt cho sự gặp gỡ thông điệp Kitô giáo lần đầu tiên và cả sau này để đào sâu và sống trung thành với đức tin Kitô giáo. Internet không thể thay thế cho kinh nghiệm đức tin của cá nhân nhưng bổ sung cho kinh nghiệm này.

3. Phúc âm hóa Internet

Thánh Giáo hoàng Phaolô VI đã tuyên bố trong Tông huấn Evangelii Nuntiandi số 45:

Giáo hội sẽ cảm thấy có lỗi trước mặt Chúa nếu không biết tận dụng những phương tiện ưu thế này mà con người nhờ kỹ năng của mình càng ngày càng làm cho chúng được hoàn hảo hơn.

Hơn nữa, Phúc âm hóa là đem Tin mừng vào trong thế giới, len lỏi vào mọi ngóc ngách và mọi lĩnh vực trong cuộc sống. Phúc âm hóa Internet là vận dụng các phương tiện hiện đại này vào những vùng đất không có biên giới, không có văn hóa và ngôn ngữ riêng, một vùng đất mà nền luân lý đạo đức đang xuống cấp trầm trọng, để từ đó truyền bá nền văn minh tình thương, tha thứ, sự thiện hảo. Và trên hết là đưa chính Đức Kitô vào thế giới chìm đắm trong chủ nghĩa tôn thờ ngẫu tượng và dần dần vắng bóng Thiên Chúa; là làm cho xã hội loài người thấm nhập tinh thần Phúc âm, để nhân phẩm, nhân vị con người được đề cao trong thế giới. Hơn bao giờ hết, người Kitô hữu không thể để mình đứng ngoài rìa của vùng đất màu mỡ nhưng không kém cạm bẫy này, nhiệt tình dấn thân cho sứ vụ loan báo Tin mừng.

Vì được Chúa Kitô thiết lập để mang lại phần rỗi cho hết mọi người và do đó có nhiệm vụ rao giảng Phúc âm, Giáo hội Công giáo nhận thấy mình cũng có bổn phận dùng cả phương tiện truyền thông xã hội để loan báo ơn cứu rỗi và dạy con người biết sử dụng chúng cách đúng đắn.[11]

Những ứng dụng cụ thể đã được Giáo hội thể hiện nơi các website Công giáo phục vụ cho nhu cầu tâm linh, tri thức, nhân bản và tông đồ cho con người trên thế giới bằng cách đăng nhập vào trang web nếu muốn. Ngày càng có nhiều người truy cập vào một số trang web của Giáo hội, của các dòng tu, ví dụ như trang web của Dòng Đaminh: http://daminhvn.net/ tính đến 21g00 ngày 16/11/2019 có 10.920.120 lượt truy cập, trang web của Giáo phận Qui Nhơn: https://gpquinhon.org/ có 6.241.577 lượt truy cập.

Một kinh nghiệm thực tế cũng cho thấy vai trò của các trang mạng Công giáo trong những đợt mưa lũ, động đất, sóng thần trên thế giới và riêng tại Việt Nam đã liên tục cập nhật tin tức, hình ảnh liên quan đến các vùng bị thiệt hại nặng nề do lũ lụt, thiên tai, nhờ đó có nhiều anh chị em trên thế giới đã nhận được thông tin và sẵn sàng giúp đỡ, cứu trợ để những người anh em nơi đây có thể ổn định cuộc sống. Đó chính là tín hiệu vui cho sứ vụ loan báo Tin mừng, đang mở ra những con đường mới, cởi mở hơn và cũng cần nhiều can đảm hơn.

3.1. Giáo huấn của Giáo hội về môi trường Internet

Hơn ai hết, Giáo hội quan tâm, ưu tư và thao thức nhiều trước sức ảnh hưởng như vũ bão của Internet trong cuộc sống con người. Giáo hội chắc chắn không thể làm ngơ trước thực trạng đang diễn ra và cũng khôn ngoan nhận thức vai trò làm Mẹ của mình đối với con cái, để có phương thế hướng dẫn người Kitô hữu tiếp cận thế giới Internet bằng những giáo huấn cụ thể và hiệu quả. Phải chân nhận rằng ý định và nỗ lực của Giáo hội luôn luôn song hành với thực trạng của thế giới qua một số văn kiện như : “Internet, diễn đàn mới để loan báo Tin mừng”; Huấn thị “Mục vụ Aetatis Novae về truyền thông xã hội”; Sắc lệnh “Inter Mirifica về các phương tiện truyền thông xã hội”; Huấn thị “Đạo đức trên Internet”...

Giáo hội mong muốn và khuyến khích các tín hữu, cách đặc biệt và những linh mục và tu sĩ nam nữ sống đời thánh hiến cùng hiện diện và hoạt động trong lĩnh vực truyền thông xã hội nói chung và Internet nói riêng, trước hết để góp phần đưa những chuẩn mực đạo đức cần thiết cho việc sử dụng Internet và nhân phẩm con người được trân trọng. Điều quan trọng hơn, Giáo hội muốn mọi người trên không gian mạng có thể gặp gỡ được một vị Thầy của truyền thông là chính Đức Kitô, Đấng có thể làm thỏa mãn những cơn khát vọng của con người. Giáo hội hiện diện trên Internet bằng khả năng nỗ lực của mình bằng cách mở rộng không giam và nhân rộng số lượng website, chia sẻ những tư tưởng và giá trị nhân văn, đóng góp những bài viết và suy tư ý nghĩa, tạo những diễn đàn kết nối tình hiệp thông, thiết kế những trang web sinh động, lành mạnh và hữu ích với kho tàng tri thức và kinh nghiệm về Chúa và cuộc sống.

Ngoài ra, Giáo hội cũng không quên vai trò hướng dẫn, nhắc nhở của mình để mọi thành phần dân Chúa từ những em bé, thanh thiếu niên, người trưởng thành, các vị lãnh đạo Giáo hội, linh mục, tu sĩ phải không ngừng học hỏi để biết cách sử dụng Internet trong công tác mục vụ của mình, để làm thế nào vừa phát huy hết tính năng của phương tiện, vừa tránh được những ảnh hưởng tiêu cực do nó mang lại. Đồng thời biết đào tạo trong Giáo hội những chuyên viên về truyền thông, biết khôn ngoan sử dụng nó trong tình bác ái, tôn trọng sự thật, can đảm đi trong đường ngay chính. Giáo hội cũng không quên nhắc đến nghĩa vụ cấp bách của các trường công giáo trong việc huấn luyện và nghiên cứu Internet. Giáo hội vận dụng Internet vì sự hiệp thông của toàn thể nhân loại, xây dựng thế giới trong tình liên đới và đồng trách nhiệm, với ý hướng là nối kết mọi người thành ngôi nhà chung.

3.2. Người tu sĩ tiếp cận thế giới Internet

để thi hành sứ vụ trong đời thánh hiến

Cũng đã có thời nhiều cộng đoàn tu trì gặp phải nhiều khó khăn thử thách trước sự xâm chiếm ồ ạt của thế giới “công nghệ tin học”, khiến cho đời sống thiêng liêng, tinh thần tu trì của không ít tu sĩ ngày càng giảm sút, thậm chí có những chủng sinh hay nam tu, nữ tu đã bỏ ơn gọi của mình. Một số trong họ không làm chủ được mình, mất nhiều thời gian vô ích để lang thang trên mạng, tán gẫu hoặc tìm kiếm vu vơ. Cũng có những trường hợp cảm thấy bất mãn vì đòi buộc phải “nộp password email” cho bề trên. Có thể sự bất mãn dẫn đến mất ơn gọi như thế cũng là một điều đáng tiếc và cũng cần nhìn lại quan niệm của những vị có trách nhiệm đào luyện, bởi nếu không đứng trên cục diện của sự phát triển mạnh mẽ của thế giới, cách riêng trong thế giới công nghệ thì không những người tu trì là người lạc hậu mà còn làm cho người tu sĩ ngày càng ấu trĩ, trì trệ, ù lì và thiếu trưởng thành.

Nếu là những giải pháp như trên được xem như là điều tốt cho các ứng sinh thì có lẽ chẳng phải là giải pháp tối ưu mà có khi phản tác dụng. Người trẻ có thể tạo cho mình 2,3 mail box khác nhau chỉ trong tích tắc hoặc một mình có thể sở hữu hàng chục địa chỉ email, bề trên bảo nộp email này thì còn email khác nhưng vô tình đã tạo trong họ một sự lén lút chết người. Điều quan trọng không phải là cho hay không cho họ sử dụng bởi đó là phương tiện để họ học tập, giải trí, trao dồi nhân bản, mục vụ, chia sẻ những bài viết suy tư, nhưng điều cần là huấn luyện làm sao để người tu sĩ ý thức được tầm quan trọng và mục đích của việc sử dụng các phương tiện này, biết vị trí của họ là ai, được sử dụng đến giới hạn nào để có thể tuân giữ một cách tự nguyện và trưởng thành. Điều đáng nói là không phải cho hay không cho sử dụng nhưng là hướng dẫn để người tu sĩ biết sử dụng nó thế nào nhằm mang lại hữu ích cho con người nhưng cũng làm thăng tiến đời sống của chính bản thân mình trong những phương diện: tri thức, nhân bản, tâm linh, tông đồ...

Chúng ta cần phải nhìn nhận thực tế, nhiều chủng viện và dòng tu cũng hạn chế trong việc sử dụng điện thoại di động, mạng Internet, Ipad, facebook. Đan cử là trong Nội quy của Hội dòng Mến Thánh Giá Qui Nhơn Điều 2, triệt 6 nói về sử dụng phương tiện truyền thông: “Chị em không được sử dụng điện thoại di động riêng, smartphone, laptop, Ipad, không dùng facebook. Khi có nhu cầu chính đáng, phải có phép chị Tổng Phụ trách.” Vậy với vai trò là những tu sĩ trẻ, chưa có trách nhiệm gì thì chắc chắn không có lý do chính đáng để có thể xin phép được dùng. Trong một Hội dòng thì đây là thành phần chiếm đại đa số.

Đời sống xã hội càng cao, nhu cầu phục vụ càng đòi hỏi người sống đời thánh hiến phải không ngừng nâng cao tri thức trong mọi lĩnh vực, đặc biệt sự hiểu biết của mình về phương tiện truyền thông. Nhiều chủng viện, cộng đoàn tu trì nam nữ cũng tạo điều kiện trang bị phương tiện truyền thông: điện thoại di động, máy vi tính bàn, laptop, điện thoại thông minh, mạng internet..., hoặc tạo cho họ được đào tạo căn bản chuyên môn về công nghệ tin học nhằm giúp người tông đồ của thời đại nhanh chóng tiếp cận các phương tiện, vận dụng vào đời sống và công tác mục vụ của mình. Có thể nói hầu hết anh chị em tu sĩ trẻ đều đã biết sử dụng máy vi tính và mạng Internet, thậm chí còn sử dụng rất thành thạo. Điều quan trọng là cần tạo cho người trẻ này một tâm thức sử dụng cách thanh thoát, không lệ thuộc, biết vận dụng cách linh hoạt, tích cực và hợp lý. Và một khi người trẻ đặt chân vào thế giới Internet, tạo điều kiện để họ có thể hòa mình và đối thoại với cư dân mạng, học được ngôn ngữ số để họ không cảm thấy choáng ngợp khi đến lúc được mời gọi bước vào môi trường kỹ thuật số.

KẾT LUẬN

Truyền thông Kitô giáo là nơi chúng ta được sự nâng đỡ, đón nhận, khích lệ nhau theo tinh thần Tin mừng. Ở đó, con người được yêu thương, lắng nghe, an ủi. Loan báo Tin Mừng trong môi trường Internet không phải là điểm tới nhưng chỉ là điểm khởi đầu để con người thời đại loan báo Chúa Kitô cho thế giới. Giáo hội phải làm gì để việc hiểu biết, tiếp xúc, thao thức của mình về môi trường của Internet là chất xúc tác làm cho giá trị Tin mừng được lan tỏa cho nhiều người, nhất là nơi mà sự dữ, sự ác, chủ nghĩa hưởng thụ đang bành trướng. Hơn lúc nào hết, Giáo hội với phương tiện Internet trong tầm tay cần làm thế nào để Tin mừng bình an, niềm vui và hy vọng có thể được truyền thông đến tất cả những ai đang sống trong cảnh khốn khổ, khao khát được lắng nghe Lời Chân Lý, giúp họ gặp được Đấng luôn yêu thương, đã sống và chết vì họ. Mỗi người trong Giáo hội từ linh mục, tu sĩ, giáo dân tích cực tìm câu trả lời bằng chính cuộc sống của mình. Ước mong thao thức và nỗ lực dấn thân của mỗi người làm thấm đẫm tình yêu Đức Kitô, để hạt giống của Lời được đâm chồi và phát triển trong thế giới đa chiều này.

[1] Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI, Tông huấn Evangelii Nuntiandi, số 45

[2] https://kingfpt.com/internet là gì?

[3] Xem bài “Truyền thông công giáo tại Việt nam trong 50 năm qua” của Nữ tu Ngọc Lan, fmm, trong http://www.simonhoadalat.com/HOCHOI/ GiaoHoiVN/LichSu/12TruyenThongCG.htm

[4] X. http://mic.gov.vn/Upload/Store/tintuc/vietnam/1410/nguoi-viet-nam-dung-internet-nhieu-hon-nghe-dai-doc-bao-in.htm

[5] Tổng hợp từ Báo cáo Digital Marketing năm 2019 của Weare Social và Hootsuite

[6] Đức Thánh Phanxicô, Tông huấn Cha Christus Vivit, số 87.

[7] Trích theo Franz- Josef Eilers, SVD, Nhập môn về Truyền thông trong mục vụ và truyền giáo, Ấn bản thứ 2, trang 256-257.

[8] THOMAS L. FRIEDMAN, Thế giới phẳng, NXB Trẻ, trang 98.

[9] Hội Đồng Giáo Hoàng về Truyền thông xã hội, Văn kiện Giáo hội và Internet, số 5.

[10] Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, Tông huấn Ecclesia in Asia, số 48.

[11] Công đồng Vatican II, Sắc lệnh về các phương tiện truyền thông xã hội – Inter Mirifica, số 3.

Đọc bài viết gốc tại đây

Mạng Internet, vùng đất của sứ vụ truyền giáo

Cùng chuyên mục