Truyền thông internet đối với người Kitô hữu hôm nay

Mong sao cho những người Công Giáo liên quan đến thế giới truyền thông rao giảng sự thật về Đức Giêsu mạnh dạn hơn bao giờ từ trên những mái nhà, sao cho mọi người nam nữ có thể nghe về tình yêu là tâm điểm của chính truyền thông Thiên Chúa nơi Đức Giêsu Kitô, hôm qua, cũng như hôm nay và mãi mãi.[1]

Ts. Rômualđô Maria Bùi Văn Nghĩa, CRM

DẪN NHẬP

Nhân loại ngày nay đang sống trong một thời đại được mệnh danh là “thời đại a-còng", thời đại của công nghệ thông tin. Từ những năm cuối của thế kỷ XX vừa qua và nhất là trong những năm đầu thế kỷ XXI này, sự phát triển như vũ bão của công nghệ tin học đã dẫn đến sự bùng nổ về một hình thức truyền thông mới: Truyền thông Internet.

Nói đến Internet, ngày nay có lẽ không mấy ai còn cảm thấy lạ lẫm nữa. Mặc dù ra đời chưa lâu nhưng hệ thống truyền thông tân kỳ này đã lan đi hầu như mọi nơi trên thế giới. Internet mang tính phổ cập, các thiết bị để truy cập cũng như phí tổn cho việc sử dụng không quá đắt đỏ nên hầu hết người bình dân đều có thể sử dụng. Chính vì thế mà từ thành thị đến nông thôn, từ miền núi đến hải đảo, đâu đâu cũng thấy có sự hiện diện của các dịch vụ Internet. 

Ngay từ những ngày đầu của kỹ thuật Internet, người ta đã thấy ở đây những cơ hội thật lớn lao. Nó cho phép chúng ta trực tiếp tiếp cận nguồn thông tin tra cứu khổng lồ và vô tận kể cả những tài liệu tôn giáo và tâm linh quan trọng, nó mở ra cơ hội học tập cho tất cả mọi người, nó cung cấp những thông tin nhanh nhạy, nó giúp mọi người vượt qua khoảng cách để có thể tiếp xúc với nhiều người ở nhiều nơi… Tuy nhiên, trong khi đem lại lợi ích thiết thực cho cá nhân, gia đình, cộng đồng, xã hội và Giáo hội thì phương tiện truyền thông mới này cũng có thể được dùng cho những mục tiêu xấu xa làm băng hoại đời sống con người, đặc biệt là giới trẻ, gây khủng hoảng về đạo đức.

Trước tính hai mặt của Internet như thế, người Kitô hữu chúng ta phải có thái độ nào và phải sử dụng như thế nào để có thể vừa khai thác được những ích lợi lớn lao nhờ mạng mà vừa không bị “mất mạng vì mạng”? Đó là những điều mà người viết cố gắng suy tư tìm hiểu và trình bày trong bài viết này.

Hiện nay, các sách tham khảo về Internet không nhiều. Để thực hiện công trình đơn sơ, bé nhỏ này, người viết phải sử dụng nhiều thông tin từ mạng Internet, nhất là những kiến thức về công nghệ tin học và về tác động của nó trên xã hội và con người. Sau khi đặt chúng dưới ánh sáng Lời Chúa và Giáo lý Hội thánh Công giáo, người viết đi đến những áp dụng thực hành dựa theo những chuẩn mực của luân lý Kitô giáo và giáo huấn của Giáo hội. Bài viết này cũng phần nào hướng ánh nhìn về mục vụ truyền giáo mà truyền thông Internet là phương tiện rất hữu hiệu và đầy tiềm năng.

I. INTERNET

TRONG LỊCH SỬ TRUYỀN THÔNG CỦA NHÂN LOẠI

1. Vấn đề truyền thông của xã hội loài người

1.1. Khái niệm về truyền thông

Ngạn ngữ có câu: “không ai là một hòn đảo”. Nghĩa là con người sinh ra trong thế giới này, ngoài những nhu cầu căn bản như: ăn, uống, ngủ nghỉ… còn cần đến những mối liên hệ giữa người với người và hơn thế nữa là nhu cầu trao đổi thông tin liên lạc trong cộng đồng xã hội. Ta gọi đó là truyền thông. Truyền thông có thể phân thành nhiều cấp: cấp độ riêng lẻ giữa các chủ thể, cấp độ xã hội, hoặc cấp độ đại chúng. Vì là một nhu cầu thiết yếu, nên trải qua suốt dòng lịch sử tiến bộ của nhân loại, cách thức truyền thông của con người khởi đi từ cấp độ riêng lẻ, đã luôn luôn phát triển và không ngừng mở rộng.

1.2. Các hình thức Truyền thông theo dòng lịch sử

Thuở ban đầu sau khi Thiên Chúa tạo dựng, cách giao tiếp duy nhất của con người chỉ là nói bằng lời và bằng cử chỉ. Con người dùng lời nói của chính mình để chuyển giao thông tin và suy nghĩ của mình với người khác. Ở thời đại này, có những câu chuyện được lưu truyền từ thế hệ này đến thế hệ khác cũng chỉ qua lối kể chuyện bằng miệng. Nó trở thành những câu chuyện truyền thuyết, mang nhiều yếu tố huyền hoặc, thiếu tính chính xác vì “tam sao thất bản”.

Dần dà con người sáng chế ra chữ viết. Nhờ chữ viết, các ý tưởng trong đầu được trình bày ra ngoài một cách dồi dào phong phú hơn, các thông điệp được truyền đi xa hơn, những kho tàng trí thức được lưu truyền lâu dài từ đời này tới đời kia mà vẫn giữ được độ chính xác của nó.

Khoảng năm 1150, con người đã biết dùng chim bồ câu để chuyển thư. Bồ câu đưa thư là một giống bồ câu nhà được nuôi dưỡng, huấn luyện để chuyên dùng vào mục đích liên lạc thông tin, thường là hình thức đưa, gửi các bức thư, chúng là một phương tiện thông tin liên lạc khá hữu dụng, và dùng nhiều trong chiến tranh với hình thức đội quân động vật. Người ta nhận thấy loài bồ câu có khả năng định vị và bay về nhà từ một khoảng cách khá xa, có khi lên đến cả hàng ngàn kilômet, do đó đã huấn luyện loài chim này để chúng chuyển thông tin một cách nhanh chóng.

Vào ngày 6 tháng 1 năm 1838, hệ thống điện tín sử dụng mã hóa Morse đã được công bố lần đầu tiên tại Morristown, New Jersey. Mã Morse dùng một chuỗi đã được chuẩn hóa gồm các phần tử dài và ngắn để biểu diễn các chữ cái, chữ số, dấu chấm, và các ký tự đặc biệt của một thông điệp. Các phần tử ngắn và dài có thể được thể hiện bằng âm thanh, các dấu hay gạch, hoặc các xung, hoặc các ký hiệu tường được gọi là "chấm" và "gạch" hay "dot" và "dash" trong tiếng Anh. Tín hiệu có thể được chuyển tải thông qua tín hiệu radio, máy điện tín, tín hiệu cơ hay ánh sáng ... Trong máy điện tín, những tín hiệu điện này được gửi đi qua đường dây thép, và từ đó người nhận có thể chuyển ra “thư tin”. Phát minh này nhằm giúp cho ngành viễn thông và được xem như là bước cơ bản cho ngành thông tin số. Mật mã Morse rất được thịnh hành vào cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, đã gây ảnh hưởng rất lớn trong các cuộc chiến vào thời đó. Ngày nay, mật mã Morse chỉ còn được dùng trong việc giải trí và trong các trò chơi…

Năm 1876, điện thoại ra đời. Điện thoại là thiết bị viễn thông dùng để truyền giọng nói từ xa giữa hai hay nhiều người. Cuộc gọi đầu tiên được thực hiện giữa nhà phát minh Alexander Graham Bell và người trợ lí của ông ngồi cách đó 4,5 m với mẩu hội thoại ngắn ngủi : “Watson, anh đến đây nhé, tôi có việc cần!” là sự kiện lịch sử đánh dấu chính thức sự ra đời của chiếc điện thoại liên lạc. Sự phát triển của kỹ thuật dẫn đến ngày nay mạng điện thoại có những tính năng mới ngày càng hoàn thiện hơn.

Năm 1925, truyền hình ra đời. Truyền hình, hay còn được gọi là TV (Tivi) hay vô tuyến truyền hình (truyền hình không dây), là hệ thống điện tử viễn thông có khả năng thu nhận tín hiệu sóng và tín hiệu qua đường cáp để chuyển thành hình ảnh và âm thanh. Được đưa ra thị trường đầu tiên trong hình thức rất thô sơ vào cuối năm 1920. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các máy thu truyền hình (tivi) trở thành phổ biến trong gia đình, các doanh nghiệp và các tổ chức, chủ yếu là một phương tiện để giải trí, quảng cáo và xem tin tức. Trong những năm 1950, truyền hình đã trở thành phương tiện chính để định hướng dư luận.[2]

Tất cá các hình thức truyền thông vừa kể trên đây sẽ dần dần trở thành quá khứ lu mờ hoặc trở thành một phần nhỏ của một hình thức truyền thông vừa mới bùng phát cách đây không lâu nhưng phát triển nhanh chóng như vũ bão: truyền thông Internet.

2. Tìm hiểu khái quát về công nghệ Internet

2.1. Internet và kỹ thuật số

Internet là một hệ thống thông tin toàn cầu có thể được truy nhập công cộng gồm các mạng máy tính được liên kết với nhau. Hệ thống này truyền thông tin theo kiểu nối chuyển gói dữ liệu dựa trên một giao thức liên mạng đã được chuẩn hóa. Hệ thống này bao gồm hàng ngàn mạng máy tính nhỏ hơn của các doanh nghiệp, của các viện nghiên cứu và các trường đại học, của người dùng cá nhân và các chính phủ trên toàn cầu. Tất cả các thông tin và các dữ liệu được chuyển tải trên mạng Internet đều dưới dạng kỹ thuật số.

Kỹ thuật số hóa được so sánh như một “phép mầu” cho phép ta chuyển hóa giọng nói, âm thanh, phim, tín hiệu truyền hình, âm nhạc, màu sắc, hình ảnh, ngôn ngữ, tài liệu, thông số, ngôn ngữ máy tính và bất cứ loại hình dữ liệu nào... thành những dữ liệu dưới dạng số, thể hiện đơn giản bằng sự kết hợp khác nhau của những tập họp gồm hai con số 1 và 0, rồi truyền chúng qua đường điện thoại, vệ tinh và cáp quang đi khắp thế giới. Sau đó chúng được giải mã trở lại thành nguyên bản. Nicholas Negroponte, tác giả cuốn “Kỹ thuật số” đã đưa ra cách giải thích rất hình tượng về công nghệ số hóa:

Tựa như chúng ta vừa tìm ra cách sấy khô và làm đông lạnh một ly cà phê sữa một cách hoàn hảo, rồi sau khi cho nước vào thì nó lại trở về hình dáng và hương vị của một ly cà phê như trước, như vừa được pha, trong bất cứ quán cà phê nào của người Ý. Và chúng ta cũng có thể làm khô và đông lạnh nhiều thứ khác, bằng cách chuyển hóa chúng ‘từ nguyên tử thành ký tự vi tính’, từ hình ảnh và âm thanh sang những số l và số 0, truyền chúng đến nhiều nơi khác nhau với chi phí rẻ hơn bao giờ hết.[3]

Việc thể hiện lời nói, âm nhạc, số liệu, bản đồ, ảnh, âm thanh và video dưới dạng kỹ thuật số này đã cho phép chúng có thể được tạo ra, truyền tải và đón nhận một cách dễ dàng qua chiếc máy vi tính, chiếc điện thoại thông minh, ở trong bếp, trên giường ngủ, trên xe bus …

2.2. Quá trình hình thành và bùng nổ Internet

Năm 1969 Bộ Quốc phòng Mỹ đã xây dựng dự án ARPANET để nghiên cứu lãnh vực mạng, theo đó các máy tính được liên kết với nhau và sẽ có khả năng tự định đường truyền tin.

Năm 1972 Ray Tomlinson đã phát minh ra Email (thư điện tử) để gửi thông điệp trên mạng. Email là một phương tiện thông tin rất nhanh. Một thông tin (thư từ) có thể được gửi đi ở dạng mã hoá hay dạng thông thường và được chuyển qua các mạng máy tính đặc biệt là mạng Internet. Nó có thể chuyển mẫu thông tin từ một máy nguồn tới một hay rất nhiều máy nhận trong cùng lúc. Từ đó đến nay, Email là một trong những dịch vụ được dùng phổ biến. Các dịch vụ thư điện tử có thể được cung ứng miễn phí hay có lệ phí tuỳ theo nhu cầu và mục đích của ngưòi dùng.

Năm 1986 mạng NSFnet chính thức được thiết lập, kết nối năm trung tâm máy tính. Đây cũng là năm có sự bùng nổ kết nối, đặc biệt là ở các trường đại học.

Năm 1990, mạng do NSF và ARPANET tạo ra đã được sử dụng vào mục đích dân dụng, đó chính là tiền thân của mạng Internet ngày nay. Một số hãng lớn bắt đầu tổ chức kinh doanh trên mạng. Internet là trở thành phương tiện đại chúng.

Năm 1991, Tim Berners Lee ở trung tâm nghiên cứu nguyên tử châu Âu CERN phát minh ra World Wide Web (WWW). Có thể nói đây là một cuộc cách mạng trên Internet vì nhờ đó người ta có thể truy cập, trao đổi thông tin một cách dễ dàng, nhanh chóng.

Năm 1994, những hình ảnh video đầu tiên được truyền đi trên mạng Internet.

Năm 1999, thuật ngữ Wi-Fi ra đời, là tên gọi thống nhất để chỉ công nghệ kết nối cục bộ không dây đã được chuẩn hóa.

Năm 2007, Iphone ra đời, mở ra một chương mới của điện thoại thông minh, từ đây sự gắn kết của truyền thông di động và Internet càng chặt chẽ hơn.[4]

Năm 2016, thế giới có khoảng 3,4 tỷ người dùng Internet và số lượng ngày càng gia tăng. Riêng tại Việt Nam, theo thống kê đầu năm 2017, có 52 triệu người sử dụng internet trên 93,6 triệu dân, chiếm 54% dân số.

Với khả năng kết nối mở như vậy, Internet đã trở thành một mạng lớn nhất trên thế giới, mạng của các mạng, xuất hiện trong mọi lãnh vực thương mại, chính trị, quân sự, nghiên cứu, giáo dục, văn hoá, xã hội… Các dịch vụ trên Internet không ngừng phát triển tạo ra cho nhân loại một thời kỳ mới: kỷ nguyên thương mại điện tử trên Internet.

2.3. Các dịch vụ mạng xã hội

Từ năm 2002, các loại hình dịch vụ mạng xã hội xuất hiện. Dịch vụ mạng xã hội là dịch vụ nối kết các thành viên cùng sở thích trên Internet lại với nhau với nhiều mục đích khác nhau không phân biệt không gian và thời gian. Những người tham gia vào dịch vụ mạng xã hội còn được gọi là cư dân mạng. Dịch vụ mạng xã hội có những tính năng như chat, chia sẻ phim ảnh, các file dữ liệu và xã luận. Các dịch vụ này có nhiều phương cách để các thành viên tìm kiếm bạn bè, đối tác.

Hiện nay thế giới có hàng trăm dịch vụ mạng xã hội khác nhau, nhưng phổ biến nhất trên thế giới hiện nay phải kể đến là Facebook, Google+, Twitter.

Facebook chính thức mở cửa cho người dùng đăng ký vào năm 2006. Với sự phát triển của Facebook, khái niệm mạng xã hội trở nên quen thuộc. Truyền thông xã hội bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Facebook là mạng xã hội có nhiều người dùng nhất hiện nay. Theo thống kê tháng 4/2017, hiện nay Facebook có trên 2 tỷ người dùng. Riêng tại Việt Nam có khoảng 64 triệu người dùng (trên 50% dân số cả nước).

Google+ là mạng xã hội lớn thứ hai sau Facebook nó là mạng xã hội của công cụ tìm kiếm google. Hiện nay, có khoảng 1,6 tỉ người sử dụng hàng tháng.

Twitter là mạng xã hội lớn thứ ba trên thế giới. Hiện nay Twitter có khoảng 290 triệu người dùng hàng tháng.[5]

3. Internet làm thay đổi thế giới

3.1. Internet góp phần “làm phẳng” thế giới

Ngày 9 tháng 11 năm 1989, sự sụp đổ của bức tường Berlin ngăn cách hai miền nước Đức đã báo hiệu thời kỳ hội nhập và toàn cầu hóa. Cùng lúc ấy, sự xuất hiện của Internet hầu như đã phá đi mọi bức tường ngăn cách giữa người với người, giữa những vùng miền ở cách xa nhau, giữa các nước với các nước, giữa lục địa với lục địa. Bởi vì, như đã biết, Internet là một hệ thống thông tin toàn cầu và bất cứ ai, với một chiếc Computer hay một chiếc điện thoại cảm ứng là có thể tham gia vào hệ thống mạng xã hội và có thể liên kết với tất cả mọi người trên hành tinh này. Đây là sự toàn cầu hóa về mặt truyền thông, làm cho thế giới này như nhỏ lại, nói theo chữ của Marshall McLuhan, thành một cái làng, làng-toàn-cầu (global village);[6] hay nói như Thomas L. Friedman, một nhà báo lão luyện của tờ New York Times: thế giới này không còn là thế giới tròn nữa mà “chúng ta đang sống trong một thế giới phẳng”.[7]

3.2. Internet làm thay đổi hành vi lối sống của con người thời đại

Việc Internet và mạng xã hội bùng nổ đã tác động mạnh mẽ đến đời sống con người và làm thay đổi những hành vi và những sinh hoạt của nhiều người, nhất là giới trẻ hiện nay.

Trước đây, cha mẹ thường bực bội vì con em mình mải miết vui chơi những trò chơi ngoài trời như đá bóng, đá cầu, bắn bi trốn tìm…, ngày nay cha mẹ lại phải lo lắng vì con em họ chỉ thích ngồi lì trong nhà với máy vi tính hoặc smart phone, tablet.

Trước đây, thanh niên thiếu nữ muốn làm quen nhau thì phải đến gặp trực tiếp để trò chuyện, ngày nay họ làm quen nhau qua mạng nhiều hơn.

Trước kia để tra cứu hay truy tìm kiến thức, người ta vào thư viện; ngày nay người ta chủ yếu vào Google, một thư viện điện tử khổng lồ…

3.3. Internet làm thay đổi đời sống chính trị

Khi tham gia mạng xã hội, cư dân mạng ngày càng trở nên quan tâm hơn không chỉ đến những thông tin về lãnh vực kinh tế, xã hội, thương mại, giáo dục… mà còn quan tâm đến chính trị nữa, một chủ đề mà trước đây, đại đa số dân chúng không muốn đề cập đến vì nhiều lý do. Phóng viên Hòa Ái nhận định:

Từ sự tìm hiểu các thông tin đa chiều, những cư dân mạng trẻ tuổi định hình được vai trò chủ động và tích cực hơn của họ trong việc xây dựng xã hội văn minh và tiến bộ. Họ không chỉ quan tâm đến các diễn tiến của quốc gia mà họ còn công khai bày tỏ chính kiến xoay quanh mọi vấn đề, điển hình là thảm họa môi trường biển ở khu vực bốn tỉnh Bắc miền Trung, do Formosa xả thải có độc tố hồi tháng Tư năm ngoái. Qua các trang mạng xã hội với thông tin về sự cố Formosa, hàng trăm người dân đã đồng lòng xuống đường kêu gọi Chính phủ đóng cửa nhà máy Formosa để bảo vệ môi trường sống cũng như đền bù thỏa đáng cho các nạn nhân.[8]

Tuy những hoạt động trên chưa thực sự thành công nhưng cũng đã có tác động nhất định. Mặt khác, sự phát triển của công nghệ Internet cũng thúc đẩy các chính phủ tiến tới việc "điện tử hóa", "mạng hóa" trở thành Chính phủ Điện tử (e-Government). Chính phủ Điện tử là ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) để các cơ quan của Chính quyền từ trung ương và địa phương đổi mới, làm việc có hiệu lực, hiệu quả và minh bạch hơn; cung cấp thông tin, dịch vụ tốt hơn cho người dân, doanh nghiệp và các tổ chức...[9]

Vì “thông tin là một trong những công cụ chính yếu để tham gia dân chủ”,[10] thiết nghĩ, nhờ truyền thông đại chúng Internet, các thể chế chính trị sẽ ngày càng hoàn thiện hơn và tiến tới công bằng, văn minh, dân chủ hơn.

Những tác động của Internet là rất to lớn trên nhiều lãnh vực của đời sống. Chúng ta sẽ tìm hiểu và bàn luận kỹ hơn ở những chương sau.

II. TÁC ĐỘNG CỦA INTERNET TRÊN ĐỜI SỐNG CON NGƯỜI

1. Những lợi ích mà Internet mang lại

Như đã biết, Internet nói chung và các dịch vụ mạng xã hội đã trở nên phổ biến và gần gũi với mọi người, đặc biệt đối với giới trẻ. Nó chi phối hầu như mọi lãnh vực của đời sống và mang đến những lợi ích to lớn khó có thể đong đếm được. Sau đây chúng ta cùng nhau điểm qua một vài lợi ích tiêu biểu.

1.1. Internet cung cấp thông tin phong phú, đa chiều và nhanh nhạy

Lợi ích đầu tiên dành cho người tiếp cận với mạng xã hội nói riêng và Internet nói chung là nguồn thông tin phong phú và sốt dẻo. Tin tức trên mạng xã hội luôn luôn mới mẻ và được cập nhật liên tục bởi nhiều nguồn thông tin. Thậm chí là những thông tin tức thời, được truyền tải trực tiếp qua hình thức Live stream trên Facebook hay Youtube.

Trước đây, muốn biết thông tin, người ta phải chờ đợi những trang báo mới hoặc những chương trình truyền thanh truyền hình. Những hình thức thông tin này vừa thiếu tính tức thời vì đã qua một khoảng thời gian nhất định, vừa rất hạn chế bởi những thông tin trên báo chí hay truyền thanh truyền hình đều có giới hạn về dung lượng hay thời lượng. Và điều đáng nói nhất là những nguồn thông tin ấy đã được chọn lọc bởi những người làm công tác truyền thông với mục đích “định hướng dư luận”. Ngày nay, nhờ các thông tin trên mạng xã hội, mà mọi người có được thông tin mang tính đa chiều đa diện. Chính các nguồn thông tin trên mạng xã hội đã tạo nên một hình thức thông tin được gọi là “Thông tin lề trái” đối lập với cái gọi là “Thông tin lề phải”. “Trái” ở đây không có nghĩa là sai; và “phải” ở đây không có nghĩa là đúng. “Lề phải” là báo chí nhà nước, là lề chính; “lề trái” là báo chí mạng xã hội tự do, là lề không chính danh. Nhận định về điều này, Tiến sĩ Nguyễn Hưng Quốc viết:

Để cho dễ hiểu, cứ thử đọc các trang báo “lề phải” rồi đọc sang các trang báo “lề trái” thì rõ: Chúng ta sẽ thấy những câu chuyện khác hẳn nhau: Một bên là những câu chuyện nhảm nhí dùng để che giấu những câu chuyện thật đang làm ruỗng nát xã hội và một bên là những câu chuyện khiến người ta phải lo lắng, phẫn nộ, nhức nhối, dằn vặt.[11]

Dĩ nhiên là khi tiếp cận với các nguồn thông tin, mọi người cần chắc chắn về độ xác thực của nó bởi không phải tất cả chúng đều chính xác. Thậm chí có những nguồn thông tin không chỉ là nhiễu hay sai lạc, mà còn gây ra nhiều độc hại cho người tiếp nhận thông tin. Điều này sẽ được đề cập đến ở phần sau.

Đối với người Công Giáo, các thông tin về các hoạt động của Giáo hội trước đây rất hạn chế. Ngày nay, nhờ mạng Internet, các tín hữu Công Giáo đã có thể dễ dàng tiếp cận với sinh hoạt Giáo hội toàn cầu.

1.2. Internet giúp trau dồi kiến thức, kĩ năng

Bên cạnh nguồn thông tin phong phú, đa chiều và sốt dẻo, Internet còn chứa đựng một kho kiến thức khổng lồ, một nguồn thông tin vô tận để tra cứu.

Khi cần tìm kiếm một vấn đề nào đó mà mình quan tâm, ngày nay ta chỉ việc lên Internet tìm kiếm. Việc tìm kiếm này lại hết sức đơn giản. Chỉ cần nhập chủ đề cần tìm vào mục tìm kiếm (search) trên trang mạng Google và bấm vào nút nhấn, lập tức hàng chục, hàng trăm tài liệu xuất hiện trên máy tính. Chính vì sự dễ dàng mà tiện lợi này mà ngày nay mọi người thường nói với nhau: “Dân ta phải biết sử ta; những gì không biết thì tra Google!”

Đối với những sinh viên cần truy tìm bài vở để nghiên cứu, thì mạng Internet là điều vô cùng thuận tiện. Trước đây, người nghiên cứu phải mất cả buổi vào thư viện, lục tìm mã số để kiếm sách mà chưa chắc đã có sẵn vì nhiều khi sách ấy đã có người khác mượn. Mượn được sách thì đem về nhà, rồi phải đem trả lại sau vài tuần, rất tốn thì giờ. Ngày nay, người đọc nhờ Internet, chỉ cần “ra lệnh” là tài liệu tự đến với mình bất cứ lúc nào, dù ngày hay đêm; dù ở nhà, quán cà phê hay ở trên tàu xe.

Internet cũng đóng vai trò rất quan trọng trong lãnh vực giáo dục, đào tạo. Ngày nay nhiều chương trình dạy học từ xa, đào tạo trực tuyến, giúp cho những người không có điều kiện thuận lợi để theo học trường lớp, có thể tham gia học tại nhà thông qua mạng Internet. Người học có thể khai thác nội dung học tập trực tuyến từ thiết bị di động, hay học tập trong mô hình trường đại học ảo… Tại Việt Nam, Viện Đại học mở Hà Nội là đơn vị tiên phong, bắt đầu nghiên cứu về đào tạo trực tuyến từ năm 2005, và chính thức triển khai tuyển sinh những lớp đầu tiên đào tạo theo phương thức trực tuyến vào năm 2008.[12]

Ngoài ra, muốn học hỏi trau dồi các kỹ năng, chúng ta cũng có thể tìm kiếm sự hướng dẫn trên mạng. Chẳng hạn: học nấu các món ăn, học nữ công gia chánh, học trang điểm, học đàn học nhạc, học các bài tập thể dục dưỡng sinh…

Nguồn thông tin trên Internet nói chung rất phong phú và đa dạng, nếu biết tận dụng để trau dồi kiến thức và các kỹ năng, chúng ta có thể học hỏi được nhiều điều bổ ích.

1.3. Internet giúp con người mở rộng liên lạc, giao lưu

Trước khi có Internet, khi một người muốn liên lạc với người thân từ xa thì phải viết thư, mang ra bưu điện gửi đi và nếu may mắn đến được với tay người nhận thì cũng phải mất hàng tháng. Lúc ấy tình hình thực tế có thể đã khác so với những gì viết trong lá thư. Một phương tiện liên lạc khác mau lẹ hơn đó là gửi điện tín. Người cần gửi tin phải ra bưu điện, đọc thông tin muốn gửi đi và phải tính toán sao cho thông tin ấy ngắn gọn hết sức có thể, vì người ta đếm số chữ gửi đi để tính tiền, và tiền phí cước rất đắt đỏ. Vì thông tin quá ngắn gọn nên thường không diễn đạt đầy đủ ý nghĩa và nhiều khi bị hiểu sai. Chẳng hạn có câu chuyện một đang đi công tác xa nhà thì nhận được điện tín: “vo de” (thông tin không có dấu), anh tưởng quê nhà vỡ đê, chạy về thì biết là vợ đẻ. Từ đó trong dân gian thường hay gọi đùa “vợ đẻ” là “vỡ đê”… Ngày nay qua mạng xã hội, ta có thể soạn sẵn một tin nhắn ngắn gọn hay một lá thư dài bao nhiêu tùy ý, đánh máy có dấu tiếng Việt đàng hoàng. Sau đó chỉ cần nhấn nút “gửi” là trong nháy mắt người thân đã có thể nhận được thư. Người ta cũng có thể gửi hình ảnh, gửi một đoạn phim, hoặc quay phim cho người thân từ xa xem trực tiếp mà hầu như không tốn một khoản lệ phí nào, ngoại trừ tiền thuê bao kết nối mạng.

Ngoài liên lạc với người thân, mạng xã hội còn là một trong những cách tốt nhất để giới thiệu bản thân đến tất cả mọi người. Mỗi người có thể giới thiệu tính cách, sở thích, quan điểm của bản thân trên mạng xã hội; đồng thời qua mạng xã hội mỗi người cũng có thể biết được nhiều thông tin về bạn bè…

Điều này được thể hiện rõ nhất trên facebook, một mạng lưới kết bạn trên mạng. Nhiều người có cả hàng ngàn bạn. Xưa, tình bạn chỉ gắn liền với không gian: bạn cùng xóm, cùng làng, cùng lớp, cùng chỗ làm. Bây giờ thì có thêm bạn gọi là bạn trên Facebook, gồm những người có thể ở rất xa, thậm chí chưa bao giờ gặp mặt nhau. Cơ sở để hình thành tình bạn ở đây chỉ là một sở thích chung nào đó.

Trên blog, người ta cũng hình thành một thứ quan hệ như vậy. Giống facebook, blog nối kết vô số người, có khi rất xa nhau, lại với nhau. Trong khi facebook nối kết mọi người lại với nhau theo kỷ niệm (đồng hương hay cùng trường…) hoặc sở thích, blog nối kết mọi người trên những sự quan tâm chung: hoặc về văn học hoặc về giải trí hoặc về kinh tế, xã hội và chính trị…[13]

Internet còn là nơi lý tưởng để người ta có thể tìm được... một nửa của đời mình. Đặc biệt, với những nhân viên văn phòng không có nhiều điều kiện giao tiếp, việc họ tìm thấy "một nửa của nhau" cũng dễ dàng hơn. Đặc biệt nhiều người có điều gì đó kỳ dị, khác thường như người quá béo, người dị tật, khó có cơ hội kết hôn, thì nhờ mạng xã hội mà nhận được một sự tình cảm chân thành của một ai đó từ xa và tiến tới hôn nhân.[14]

Một cứu mới đây của Viện hàn lâm khoa học Quốc gia Mỹ do giáo sư tâm lý John T. Cacioppo (thuộc đại học Chicago) trực tiếp giám sát và hướng dẫn đã công bố một kết quả gây kinh ngạc: 30% các cặp vợ chồng kết hôn từ năm 2005 đến 2012 là do hẹn hò trực tuyến và hôn nhân của họ bền vững hơn so với những người hẹn hò theo cách thông thường tới 2%.[15] Tất nhiên, tìm bạn đời qua mạng cũng cần phải khôn ngoan cẩn trọng với những đối tượng lừa đảo như sẽ trình bày ở chương sau.

Như vậy, Internet đã phục vụ đắc lực cho nhu cầu giao tiếp không giới hạn của con người trong xã hội hiện đại.

1.4. Internet giúp việc kinh doanh hiệu quả

Không chỉ hữu ích với cá nhân mà Internet còn đem lại nhiều lợi ích cho các công ty, doanh nghiệp bằng cách quảng cáo những sản phẩm của công ty, doanh nghiệp mình, giúp cho các doanh nghiệp có thể tìm kiếm được những khách hàng tiềm năng hay những hợp đồng làm ăn. Nhờ có Internet mà mọi người khắp mọi nơi trên thế giới biết đến các công ty và nhờ đó mà các công ty có thể mở rộng thêm không gian kinh doanh.

Giao dịch qua Internet giữa các doanh nghiệp sẽ có nhiều thuận lợi hơn. Nó cho phép tự động đặt hàng, dễ làm hoá đơn và thanh toán. Các cơ sở trao đổi dữ liệu trên máy tính cũng giúp thao tác dễ dàng nhờ vào mức độ an toàn cao. Internet giúp tạo ra sân chơi bình đẳng và giảm chi phí giao dịch. Theo ước tính, có khoảng 294 tỉ email được gửi hàng ngày, tương đương 2,8 triệu mỗi giây, và 90 ngìn tỉ mỗi năm. Nếu sử dụng tem thư thay cho email thì nước Mĩ sẽ phải trả 6,3 ngìn tỉ USD.

Internet mang lại cho các nước G20 nguồn thu nhập 2,3 tỉ USD, tương đương với GDP của Italy. Hơn thế nữa, ngành công nghiệp công nghệ cao này cũng đã khai sinh ra rất nhiều nghề nghiệp mới, mang lại nhiều việc làm hơn cho cộng đồng. Riêng facebook đã tạo ra 450.000 việc làm ở Mỹ. Google cũng thu nạp nhân viên lên tới 20.000 người.[16]

Ngoài ra, người ta cũng có thể dùng mạng xã hội để bán hàng online (bán hàng qua mạng) như: bán hàng trên Facebook, tiếp thị liên kết, bán hàng trên các website trung gian… như chúng ta vẫn thường thấy rao hàng trên các trang mạng xã hội.

1.5. Internet giúp mọi người dễ dàng bày tỏ quan điểm cá nhân

Đa phần người dùng đều cho rằng Internet là một công cụ tuyệt vời để học hỏi, giao tiếp và là một nơi để bày tỏ quan điểm của mình đến nhiều người khác. Khi tương tác với mọi người trên mạng xã hội, người ta dần dần tập luyện thói quen chia sẻ, tranh luận, đàm phán và thỏa hiệp với người khác ở mức độ nào đó.

Việc sử dụng Internet để trao đổi ý kiến và bày tỏ quan điểm cá nhân là một trong những quyền cơ bản của con người. Giáo hội Công Giáo ủng hộ và bênh vực cho quyền này của con người trong xã hội.

Chúng tôi mạnh mẽ ủng hộ tự do ngôn luận và tự do trao đổi ý kiến. Tự do nghiên cứu và tìm hiểu sự thật là một quyền căn bản của con người và tự do ngôn luận là viên đá góc của nền dân chủ. Dưới ánh sáng các đòi hỏi của công ích, chúng tôi lên án các toan tính của các nhà cầm quyền nhằm ngăn chặn việc tìm hiểu tin tức – trên Internet hoặc trong các phương tiện truyền thông khác vì nhà cầm quyền coi đó là đe dọa hoặc gây khó khăn cho mình, để lèo lái công chúng qua sự tuyên truyền và định hướng, hoặc để ngăn cản tự do hợp pháp bày tỏ ngôn luận và tư tưởng. Các chế độ độc đoán là những người có lỗi nặng về vấn đề này.[17]

Ngoài ra, cũng có nhiều người dùng Internet để tìm hiểu về những vấn đề họ cảm thấy khó tâm sự, giãi bày trong cuộc sống như sự trầm uất, sức khỏe, giới tính…

1.6. Internet góp phần hữu hiệu vào việc giải trí

Với Internet người ta có thể tiếp cận được với rất nhiều hình thức giải trí như: ca nhạc, phim ảnh, thể thao, tin tức, dự báo thời tiết … Tất cả những hình thức giải trí này người ta có thể tận hưởng một cách thoải mái, không bị giới hạn về thời gian hay số lượng. Trước đây muốn thưởng thức ca nhạc hay xem phim người ta phải xếp hàng mua vé vào rạp, hay mua từng băng từng đĩa về nhà xem, hoặc đối với đa số người bình dân thì chỉ chờ đợi các chương trình phát sóng trên truyền thanh, truyền hình theo sự phân phối mỗi tuần một vài giờ, có gì xem nấy. Ai bỏ lỡ không xem thì đành chịu. Ngày nay thì có tới 70 giờ phim mới được tải lên Youtube mỗi phút, là kho lựa chọn hết sức phong phú cho những ai muốn giải trí.[18]

1.7. Internet giúp mở rộng vòng tay bác ái từ thiện

Đây thực sự cũng là một lợi ích mà Internet đã và đang mang lại cho xã hội loài người. Nhờ thông tin nhanh chóng và lan rộng khắp nơi nên những vụ thiên tai hay nhân tai xảy ra một nơi, đều được nhiều người ở nhiều nơi biết đến, và lòng trắc ẩn của nhiều người được đánh động. Nhiều tấm lòng hảo tâm đổ dồn về nơi đang gặp nguy khó. Điển hình như sau những trận lũ lụt ở miền trung, ta thấy có nhiều người, nhiều tổ chức đã mang theo tiền bạc, thực phẩm và những món quà cứu trợ đến trợ giúp đồng bào với tinh thần “lá lành đùm lá rách”, nhờ đó mà giảm bớt được những phần nào nỗi đau thương của những người nằm trong vùng thiên tai.

Có nhiều trường hợp bệnh nhân hay nạn nhân của những vụ tai nạn nghiêm trọng, cần chữa trị lâu dài và phẫu thuật nhiều lần với những khoản chi phí khổng lồ mà gia đình lại quá nghèo không thể nào đáp ứng được dù chỉ một phần nhỏ, nhờ được một trang mạng uy tín giới thiệu, mà đã nhận được sự giúp đỡ của nhiều người.

Nạn nhân Nguyễn Tây tại bệnh viện 115 Sài Gòn là một trường hợp như thế. Nạn nhân bị một tai nạn nặng nề cần rất nhiều công đoạn phẫu thuật phức tạp để cứu sống và phục hồi trong khi gia đình lại quá nghèo. Thấy hoàn cảnh thương tâm, thầy Vinh Sơn Fêriô Maria Nguyễn Đức Hậu (dòng Mẹ Chúa Cứu Chuộc) đứng ra giúp đỡ, bằng cách lên mạng xã hội kêu gọi mọi người chung tay giúp sức, nhờ đó mà bệnh nhân đã được cứu chữa tại bệnh viện trong suốt một năm dài, từ đầu năm 2016 đến đầu năm 2017, với chi phí lên tới 102 triệu đồng. Sau khi ra viện, số tiền do các người hảo tâm giúp đỡ vẫn còn dư 51 triệu trao cho bệnh nhân và gia đình mang theo về quê.[19]

Bệnh nhân Hải Thanh tại giáo xứ Thủ Đức, giáo phận Sài Gòn cũng là một trường hợp khó khăn tương tự. Hoàn cảnh của chị được đưa lên trang mạng của giáo xứ vào cuối tháng 8 năm 2016, tới tháng 10 năm 2016 chị đã nhận được sự giúp đỡ lên tới 74.790.000đ và $300 (số liệu do Thầy Hậu, CRM cung cấp).

Hiện nay, một trang mạng đang thực hành việc công việc bác ái này một cách hiệu quả là trang của Linh mục Giuse Lê Quang Uy, dòng Chúa Cứu Thế. Bằng cách giới thiệu các bệnh nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn lên mạng, cho đến nay cha đã kêu gọi giúp đỡ cho rất nhiều trường hợp.

2. Tác động tiêu cực

Cùng với những lợi ích to lớn như đã trình bày ở phần trước thì Internet cũng có một mặt trái gồm những điều tác hại, xấu xa, luôn len lỏi và đồng hành với những lợi ích như hình với bóng. Đây là điều đã và đang gây nhiều hoang mang lo lắng cho những người có lương tri. Sau đây chung ta cùng khảo sát qua một vài tác hại tiêu biểu.

2.1. Phổ biến sai lạc qua Internet

Truyền thông Internet đa dạng và phong phú hơn bao giờ hết đã tạo cơ hội cho tất cả mọi người tiếp cận với các nguồn thông tin và không những thế, mọi người đều có thể trở thành các nhà cung cấp thông tin. Việc đăng bài hoặc gửi tin qua mạng xã hội vừa không mất tiền, vừa không mất nhiều thời gian mà có thể gửi đến hàng ngàn người; Internet cũng không đòi buộc người gửi phải để tên và địa chỉ thật, do đó không phải chịu trách nhiệm gì về việc làm sai trái của mình. Vì thế, thông tin trở nên hỗn tạp và người dùng tin có thể phải trả giá cho việc sử dụng thông tin thiếu chất lượng, thiếu độ tin cậy, thậm chí sai lạc.

Trên mạng xã hội, nhiều tin tức tốt đẹp, chân thật chung với những sai lạc và giả trá. Một trong những nguồn thông tin sai lạc được biết đến gần đây là Sứ Điệp Từ Trời. Để biết xem cái gọi là Sứ Điệp Từ Trời đó là gì, chúng ta chỉ cần đọc thông cáo ra ngày 14 tháng 4 năm 2015 của Uỷ Ban Giáo Lý Đức Tin, Trực Thuộc Hội Đòng Giám Mục Việt Nam:

Từ năm 2010, một số người quảng bá những lời được gọi là “Sứ điệp từ trời”. Các “sứ điệp” này được cho là lời của Chúa Giêsu nói với một người mang tên “Maria Divine Mercy”, được dịch sang tiếng Việt là “Maria Lòng Chúa Thương Xót”, hoặc “Maria Tông Đồ Lòng Chúa Thương Xót”.

Cho đến nay, đã có hơn 1.100 sứ điệp được phổ biến trên mạng internet, hoặc trong ba tập sách mang tựa đề “Sách Sự thật”. Tại nhiều nơi ở Việt Nam, không ít người phố biến các sứ điệp này, hoặc mang tính cách cá nhân, hoặc trong các nhóm cầu nguyện; thậm chí các sứ điệp ấy còn được phồ biến trên một số tòa giảng.

Dựa vào huấn thị “Những qui tắc của Thánh Bộ Đạo lý Đức Tin về phương pháp tiến hành khi phải đánh giá những hiện tượng được coi như là những cuộc hiện ra và những mặc khải, ngày 25 tháng 02 năm 1978”, ủy ban Giáo lý Đức tin nhận định như sau:

1. Tác giả luôn ẩn danh. Không ai biết được tư cách đạo đức của người tự cho là nhận được mặc khải.

2. Về nội dung, có nhiều điều không phù hợp với Giáo lý Công giáo:

-  Các sứ điệp tin vào thuyết “Ngàn năm” (millénarisme) là lạc thuyết đã bị Hội Thánh lên án. Ủng hộ Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI, đang khi đó lại không chấp nhận và có những lời xúc phạm đến Đức Thánh Cha Phanxicô.

-  Nhiều điều mập mờ lẫn lộn giữa sự thật và sai lầm trong cách giải thích liên quan đến mầu nhiệm Đức Kitô, Huấn quyền, bí tích, luân lý.

3. Về hiệu quả, các sứ điệp không mang lại bình an tâm hồn, nhưng gieo rắc sự sợ hãi hoang mang cho nhiều tín hữu.

Vì thế, các tín hữu Công giáo sẽ không đọc, không phổ biến và không rao giảng các “Sứ điệp từ trời” này.

Ngoài ra, nhiều chương trình trên mạng xã hội thường phổ biến những quan điểm lệch lạc về đạo đức luân lý như: cổ vũ tự do về quan hệ tình dục hay góp phần cổ súy cho nền “văn hoá sự chết”, là nền văn hoá chủ trương ngừa thai, triệt sản, phá thai, an tử (kết liễu sự sống của bệnh nhân cách êm dịu)… và cho đó là dấu hiệu của tiến bộ và của tự do, đồng thời cho những lập trường kiên quyết ủng hộ sự sống là kẻ thù của tự do và tiến bộ.[20]

Người tham gia mạng xã hội nếu không có khả năng phân biệt và chọn lựa sẽ dễ dàng bị ảnh hưởng bởi những quan niệm này, và hùa theo cổ xúy cho những lối sống đi ngược với các giá trị Tin mừng và nền luân lý Kitô giáo. Do đó, Giáo lý Hội thánh Công giáo khẳng định:

Các phương tiện truyền thông phải phục vụ công ích. Xã hội có quyền được biết những tin tức phổ biến dựa trên sự thật và tự do, công bằng và tình liên đới. Việc thực thi đúng đắn quyền này đòi việc truyền thông phải luôn xác thực khi trình bày nội dung và phải đầy đủ mà vẫn giữ được công bình và bác ái; ngoài ra, cách thức truyền thông cũng phải lương thiện và thích hợp, nghĩa là cả trong việc săn tin và loan tin, tuyệt đối phải tuân giữ các luật luân lý, các quyền lợi chính đáng và phẩm giá của con người.[21]

2.2. Phá hoại thanh danh người khác qua Internet

Vì dễ dàng tung tin và không phải chịu trách nhiệm gì, nên nhiều người đã lợi dụng mạng xã hội để phá hoại thanh danh của người khác, nhất là những người có uy tín trong xã hội hay Giáo hội.

Cũng may là “bóng tối đã không diệt được ánh sáng” và sự dối trá của Hiếu đã sớm bị vạch mặt. Nhưng chắc chắn có nhiều người sẽ phải hối tiếc vì đã từng nhẹ dạ nghe theo sự tuyên truyền dối trá này.

Trong ngày kỷ niệm Thế giới Truyền thông Xã hội lần thứ 51, Đức Cha Phêrô Nguyễn Khảm chia sẻ cùng cộng đồng dân Chúa:

Và chúng ta thấy gì? Giữa lúc sự lũng đoạn truyền thông, nhiều người cũng đã tự biến mình thành những “kinh sư”, “pharisiêu”, không cần tìm hiểu sự thật ra sao, cứ chửi, ném đá, càng cay chua càng thích! Họ thích lên án hơn là tha thứ, thích nhốt người khác trong quá khứ hơn là mở cho người khác cánh cửa đi tới tương lai.[22]

Đây quả thật là điều mà người sử dụng mạng xã hội cần phải tỉnh táo và ý thức cho thật rõ để biết thận trọng khôn ngoan hơn khi sử dụng Internet để kín múc được nhiều điều bổ ích thay vì những sự dối trá và lầm lạc.

2.3. Khiêu dâm qua Internet

Một trong những vấn đề đáng lo ngại đối với người sử dụng Internet là tình trạng khiêu dâm. Điều này có thể làm cho xã hội, đặc biệt là giới trẻ trở nên đồi bại, lệch lạc và bệnh hoạn, hạ thấp nhân phẩm con người, gây nguy hại cho đời sống hôn nhân gia đình. Các giáo huấn của Giáo hội không ngừng lên tiếng phê phán và cảnh báo nguy cơ này:

Các phương tiện truyền thông giải trí đưa ra những màn trình diễn đồi bại và hạ thấp phẩm giá con người, kể cả việc khai thác tính dục và bạo lực. Thật là quá vô trách nhiệm nếu bỏ qua hay bác bỏ sự kiện này: tranh ảnh đồi truỵ và dâm bạo hạ thấp giá trị của tính dục, xói mòn các quan hệ nhân bản, khai thác các cá nhân - nhất là phụ nữ và người trẻ - hủy hoại hôn nhân và cuộc sống gia đình, cổ vũ các thái độ phản xã hội, làm suy yếu bản chất đạo đức của chính xã hội.[23]

Mặt khác, tính ẩn danh và tính riêng tư của việc sử dụng Internet đang đem lại nguy hiểm thực sự cho đời sống luân lý, vì người ta có thể đi đến chỗ tìm kiếm những trang web đen và tiếp cận với nó mà không hề bị kiểm soát. Khi tham gia mạng xã hội người ta có thể chọn một “nick-name” tùy ý, rồi với những biệt danh đó, người tham gia mạng xã hội trở nên bạo dạn hơn, dám nói dám làm những điều mà, nếu như ở ngoài đời thật, có rất nhiều chuyện người ta không dám làm. Và đó là nguy cơ khiến nhiều người trẻ trở nên phóng túng, chạy theo những thị hiếu thấp hèn và hạ giá chính mình.

“Internet là cánh cửa mở ra một thế giới ồn ào náo nhiệt với ảnh hưởng định hình mạnh mẽ; nhưng không phải mọi thứ ở đàng sau cánh cửa là an toàn, lành mạnh và trung thực.”[24] Mong rằng các nhà quản lý các dịch vụ mạng, các chính phủ, những người có bổn phận luôn thực thi một cách có trách nhiệm để tìm ra những phương thế hữu hiệu ngăn chặn bất cứ hình thức vô luân nào diễn ra trên Internet, để môi trường không gian mạng luôn lành mạnh. Nhưng quan trọng hơn cả là ý thức của mỗi cá nhân khi sử dụng mạng xã hội, biết tìm kiếm những giá trị tốt đẹp và cao thượng thay vì những thứ độc hại, tội lỗi.

2.4. Lừa đảo qua Internet

Như cỏ lùng trong ruộng lúa, kể từ khi Internet xuất hiện với những tiện ích tốt đẹp thì các loại tội phạm lừa đảo trên mạng cũng xuất hiện, với nhiều chiêu trò, nhiều thủ đoạn và nhiều mục tiêu khác nhau như chiếm đoạt tài sản hay thậm chí là bắt cóc người.

Các thủ đoạn mà tội phạm mạng thường sử dụng để chiếm đoạt tài sản là khai thác thông tin để từ đó tìm cách xâm nhập vào các trang web, lấy đi các tài khoản, thẻ tín dụng và cả những thông tin quan trọng của người khác để mưu lợi cá nhân cách bất chính; những kẻ lừa đảo cũng có thể tung thông tin tặng quà và yêu cầu người dùng mạng xã hội điền thông tin cá nhân và mã tài khoản nhận thưởng vào một website đăng nhập tài khoản Facebook giả mạo để chiếm đoạt tài khoàn của họ; hoặc những kẻ lừa đảo tạo website giả, lập chương trình khuyến mại ảo mạo danh nhà mạng viễn thông nhằm chiếm đoạt số tiền thẻ cào của người dùng nhẹ dạ, cả tin…

Bản thân người viết vừa mới đây cũng nhận được thông tin rất hấp dẫn. Một người tự nhận là người Inđônêsia có chồng là người Việt Nam đã qua đời và bản thân bà ta cũng đang bị bệnh ung thư giai đoạn cuối. Hai vợ chồng bà sống ở Luân Đôn, chưa có con và chồng bà có để lại số tiền là 4,7 triệu dollar, bà đã gửi 2 triệu dollar về Inđônêsia và gửi 700.000 dollar vào bệnh viện. Còn lại 2 triệu dollar bà muốn gửi về làm từ thiện ở Việt Nam. Biết là tin nhắn lừa đảo nên người viết đã từ chối nhận số tiền lớn này.

2.5. Nạn bắt cóc và buôn người qua Internet

Nguy hiểm hơn cả, mạng Internet cũng đã trở thành công cụ cho những hệ thống đường dây “buôn người” khắp thế giới. Những kẻ bắt cóc có rất nhiều hình thức để gài bẫy nạn nhân. Tìm cô dâu qua thư tín trên mạng đã và đang là một dịch vụ nở rộ ở nhiều nước, nhưng nhiều trường hợp là cái bẫy của các dịch vụ mại dâm trá hình. Trẻ em và nhất là các thanh thiếu niên do tò mò thường hay kết bạn những người lạ mặt. Nhờ tính ẩn danh của mạng Internet, nhiều kẻ xấu có thể rình rập bằng cách giả đò là những người đồng trang lứa, hẹn hò thuyết phục gặp gỡ để rồi lạm dụng và khống chế những người trẻ ngây thơ này.[25]

Đài truyền hình HTV7 ngày 29/09/2015 đưa lên sóng một clip dựng lại tình huống có thật: Một bé gái đi đến điểm hẹn để gặp bạn trai quen qua Facebook. Bất ngờ những kẻ bắt cóc xuất hiện, làm như là mẹ và anh chị của nạn nhân đến để lôi đứa con lên xe đưa đi. Nạn nhân bị khống chế mà không kịp phản ứng gì. May thay có những hiệp sĩ trong câu lạc bộ phòng chống tội phạm tình cờ nhìn thấy chiếc xe chở người có dấu hiệu khả nghi nên đã bám theo và giải thoát cho cô bé. Dĩ nhiên đây chỉ là một trường hợp may mắn. Ngoài ra chưa có ai thống kê cho ta biết con số những người đã bị bắt cóc và mất tích vì mạng xã hội là bao nhiêu …

Với vô số những “mưu ma chước quỷ” như thế, người dùng mạng xã hội cần phải nhắc nhở nhau thận trọng khi liên hệ với những người lạ, không liều lĩnh công khai mọi thông tin cá nhân trên mạng, cũng như không tiết lộ cho người lạ. Nhất là phải tha thiết cầu nguyện: “Xin [Chúa] chớ để chúng con sa chước cám dỗ, nhưng cứu chúng con cho khỏi sự dữ”.

2.6. Chứng “ghiền mạng” và sống ảo vì Internet

Một trong những tác hại phổ biến hơn cả là chứng bệnh ghiền mạng nơi những người trẻ, là những người thích khám phá những điều mới mẻ hấp dẫn, họ dễ bị thu hút vào các hoạt động trên mạng và do đó dần dần bị lôi kéo xa rời những tương quan xã hội.

Nhiều bạn trẻ ngày nay tự giam mình trước màn hình vi tính nhiều giờ mỗi ngày mà không ý thức rằng mình đang phí phạm sức khỏe và thời giờ. Nhiều trẻ em chỉ thích chơi game suốt ngày, chém giết được càng nhiều “kẻ thù ảo” càng tốt! Những trò chơi đó không phải chỉ là giải trí vô hại, mà thực ra nó làm cho trẻ em quen dần với bạo lực, bạo lực trong phản ứng, trong ngôn ngữ, trong cách giải quyết thiếu tình người trong mọi vấn đề ở ngoài đời thật.

Dù không “mê game” thì nhiều bạn trẻ hôm nay vẫn thích đi vào không gian ảo trên mạng hơn là gặp gỡ trực diện với bạn bè. Thời gian mà một bạn trẻ hàng ngày bỏ ra để “lang thang” hay tán gẫu trên mạng có thể lên đến vài tiếng đồng hồ. Vì vậy mà thời gian dành cho học tập và cho những mối tương quan gia đình, bạn bè, hàng xóm sẽ bị thu hẹp lại. Nhiều người trẻ hôm nay thiếu quan tâm, thiếu sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với những người trên mình như thầy cô, cha mẹ, ông bà; không còn hào hứng với những cuộc gặp mặt trực tiếp với người thân, bạn bè và các mối quan hệ xã hội; tự cô lập bản thân mình với cuộc sống bên ngoài.

Công trình nghiên cứu năm 2015 của hai nhà khoa học Jiao Wu và Mark Srite khẳng định rằng: phần lớn người sử dụng mạng xã hội có xu hướng chỉ chia sẻ những hình ảnh đẹp nhất của mình lên mạng; những hình ảnh đã được họ chỉnh sửa nhằm “tô hồng” cuộc sống của mình, tôn vinh bản thân và gây ấn tượng với những người khác. Phần nhiều những hình ảnh này chẳng hề phản ánh chính xác hiện thực cuộc sống của họ. Tình trạng này khiến con người so sánh cuộc sống của mình với những hình ảnh “sống ảo” kia, dẫn đến sự ghen tị, đố kỵ và tự ti.[26]

Qua văn kiện “Đạo Đức trong Truyền Thông”, Giáo hội cũng đã lên tiếng nhắc nhở người sử dụng mạng cần phải ý thức rằng:

[Internet] làm tha hoá con người hay gạt ra ngoài lề rồi cô lập con người; lôi kéo con người vào những cộng đồng băng hoại được tổ chức xoay quanh các giá trị giả dối và phá hoại; cổ vũ sự thù nghịch và xung đột, biến người khác thành ma quỷ, tạo ra một não trạng phe ta chống lại phe chúng; phô diễn những điều hèn hạ, thấp kém bằng sự hào nhoáng, trong khi lại không màng tới hay xem thường những gì cao quý và có giá trị; phổ biến những thông tin sai lạc, thất thiệt, ủng hộ những gì là xoàng xĩnh, tầm thường.[27]

2.7. Bệnh tật liên quan đến Internet

Khi đã mắc chứng ghiền mạng xã hội, một hệ lụy khác dẫn đến tiếp theo cho người sử dụng mạng đó là những vấn đề về sức khỏe.

Dành nhiều thời gian ngồi trước màn hình vi tính hay điện thoại cầm tay, tác hại trước tiên gặp phải là thị lực giảm sút như thực tiễn chúng ta thấy. Mạng Internet càng phổ biến, số người đeo mắt kính càng nhiều và độ tuổi đeo kính ngày càng trẻ. Ngoài ra, người sử dụng Internet quá nhiều còn có những tác hại sau:

Rối loạn giấc ngủ: Nguồn sáng mạnh có sắc xanh phát ra từ màn hình máy tính và điện thoại có khả năng ngăn cản việc cơ thể tiết ra melatonin vào ban đêm. Đây là hormone rất quan trọng trong việc điều hòa đồng hồ sinh học và quyết định đến giấc ngủ của con người.

Tổn thương não: Người nghiện Internet thường xuyên ngủ không đủ giấc hoặc mất ngủ vì bận tương tác với các mối quan hệ trên mạng xã hội. Khi thiếu ngủ, con người rất dễ rơi vào tâm trạng khó chịu, cáu gắt, mất tập trung khi làm việc và học tập. Nặng hơn là suy giảm trí nhớ và làm giảm số lượng tế bào thần kinh. Tất cả đều là những tổn thương não bộ và rất khó phục hồi.

Tổn thương đến cột sống: Việc ngồi máy tính lâu giờ, dù ở tư thế chuẩn hay không chuẩn đều để lại hậu quả cho cột sống như cong vẹo hoặc thoát vị đĩa đệm và nhiều chứng bệnh đi kèm.

Béo phì: Việc ngồi lâu sẽ làm giảm lưu thông máu xuống phần dưới của cơ thể. Tình trạng này kéo dài sẽ làm tê liệt cơ bắp, cũng như phá hủy các phần cơ bắp ở chân. Và kể cả có thoát khỏi các chứng bệnh này, người chơi vẫn sẽ phải đối mặt với chứng béo phì.

Vô sinh: Người nghiện internet, (hầu hết là nam) thường ngồi một tư thế duy nhất, khiến cơ quan sinh dục bị chèn ép và không thể giải nhiệt được. Tình trạng này sẽ khiến cơ quan sinh dục bị tổn hại, giảm lượng tinh trùng và về lâu dài sẽ làm tăng khả năng vô sinh.

Rối loạn tâm lý: Bị phụ thuộc vào mạng xã hội, cảm thấy rằng việc sử dụng nó là hoạt động giải trí duy nhất có ý nghĩa; kém tự tin, sa sút lòng tự trọng; cảm thấy khó chịu, chán nản mỗi khi xem hình ảnh về cuộc sống của những người khác trên mạng xã hội; ghen tỵ với cuộc sống của người khác, mong muốn mình được như thế. Bên cạnh đó chất lượng giấc ngủ giảm sút không chỉ dẫn đến nguy cơ trầm cảm, mà còn làm thay đổi hành vi con người theo chiều hướng tiêu cực.[28]

Tóm lại, truyền thông Internet như một con dao hai lưỡi, đem lại cho con người nhiều tiện ích lớn lao, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều mối nguy hiểm khôn lường. Tuy nhiên, Internet có lợi hay có hại, điều đó còn phụ thuộc vào cách thức chúng ta sử dụng chúng như thế nào. Mỗi người chúng ta đều có quyền làm chủ thói quen dùng mạng xã hội của mình và bảo vệ bản thân khỏi mặt tiêu cực của nó.

III. SỬ DỤNG INTERNET ĐÚNG ĐẮN VÀ HỮU ÍCH

Ở chương trước chúng ta đã khảo sát để có một cái nhìn khái quát về những tác động của Internet trên đời sống con người, cả về mặt tích cực lẫn tiêu cực. Qua đó chúng ta thấy tác dụng của Internet thật lớn lao song nguy hại của nó cũng khôn lường.

Tính hai mặt của Internet cũng tương tự như những điều khác đã và đang đồng hành với cuộc sống con người. Ví như lửa là một thứ vừa giúp cho con người nấu nướng thực phẩm, sưởi ấm và chế tạo đồ vật, thì lửa cũng có nguy cơ gây nên những trận hỏa hoạn thiêu rụi cả thành phố, cả một khu rừng. Ví như ô tô là thứ vừa giúp con người di chuyển nhanh tiện lợi và dễ dàng, thì ô tô cũng có thể gây nên những tai nạn kinh hoàng. Hay đơn giản như một con dao giúp con người cắt thái đồ vật, nhưng nó cũng có thể làm con người đứt tay hay thậm chí trở thành hung khí giết người… Nhưng không vì thế mà người ta loại bỏ lửa, xe, dao khỏi cuộc sống con người, trái lại phải học cách làm sao để vừa sử dụng chúng cách hữu hiệu nhất vừa tránh được tác hại. Internet cũng thế: chúng ta không thể loại trừ với lý do là nó quá nguy hiểm, cũng không nên ngoảnh mặt làm ngơ trước một phương tiện ngày càng trở nên phổ biến tới mọi nơi và mọi ngõ ngách của cuộc sống. Vấn đề là chúng ta phải biết sử dụng Internet thế nào cho đúng đắn và hữu ích.

Khủng hoảng về đạo đức nói chung và đạo đức trên mạng nói riêng đã làm đau đầu nhức óc những người có trách nhiệm, nhất là hàng Giáo phẩm. Nhưng khủng hoảng không phải là một điều tai hại mà đó là một dấu hiệu đòi hỏi phải canh tân một não trạng hay một cách thực hành đang tồn tại và không còn thích hợp. Những xung đột nội tại làm cho một quan hệ trở nên căng thẳng, bị phá vỡ và tiến tới một trạng thái quân bình mới. Đây là một biện chứng tất yếu của mọi thể chế trong lịch sử. Xáo trộn thường làm cho người ta khó chịu vì đã quen với sự ổn định, nhưng nó lại là dấu hiệu của một sự trưởng thành, một sự quân bình mới hợp lý hơn.[29]

Vâng, chúng ta không nên nói không với Internet và cũng không thể đi ngược lại với sự tiến triển của nhân loại, nhưng thay vào đó chúng ta phải tập thích nghi và tạo cho mình một khả năng “miễn nhiễm” mới đối với những độc hại của một “môi trường sống” mới là  Internet.

1. Giáo hội và Internet

Kể từ thời xa xưa, Giáo hội đã luôn tận dụng phương tiện truyền thông của thời đại mình để truyền đạt Lời Chúa và các giáo huấn. Kinh Thánh là bằng chứng rõ nhất của việc tận dụng phương tiện truyền thông, nhất là các thư của thánh Phaolô tông đồ. Ngoài ra Giáo hội cũng đã tận dụng nhiều hình thức truyền thông khác như tranh ảnh, tuồng kịch, âm nhạc, truyền thanh, truyền hình… Trong sách Giáo lý của Hội thánh Công giáo, Giáo hội đã dành ra 7 số để nói về phương tiện truyền thông, qua đó Giáo hội xác định:

Trong xã hội hiện đại, các phương tiện truyền thông xã hội giữ một vai trò quan trọng trong lãnh vực thông tin, phát huy văn hóa và đào tạo con người. Vai trò này lớn dần theo các tiến bộ kỹ thuật theo lượng thông tin phong phú và đa dạng cũng như theo ảnh hưởng trên công luận.[30]

Nhận định trên của Giáo hội chắc chắn hoàn toàn có thể được hiểu và áp dụng cho truyền thông Internet.

1.1. Từ dè dặt đến mạnh dạn sử dụng

Với sự thận trọng cần thiết, Giáo hội đã giữ thái độ dè dặt trước các phương tiện truyền thông hiện đại vì nhìn thấy những ảnh hưởng tiêu cực của chúng. Tuy nhiên, Giáo hội cũng đã từng bước nhìn nhận những ưu thế to lớn của phương tiện truyền thông Internet. Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, trong thông điệp “Giáo hội và Internet” ban hành ngày 28/02/2002, đã nhận định rằng Internet đang góp phần vào việc những thay đổi cách mạng trong thương mại, giáo dục, chính trị, các tương quan quốc nội và quốc tế. Cần phải khuyến khích việc sử dụng đúng đắn để góp phần vào sự phát triển, công lý và hoà bình.

Việc né tránh hoặc rút lui một cách nhút nhát vì sợ kỹ thuật hay vì lý do khác là không thể chấp nhận, khi tính đến những khả năng rất tích cực của phương tiện truyền thông này. Việc tiếp cận tức khắc với thông tin giúp Giáo hội củng cố những mối dây hiệp nhất và đào sâu thêm đối thoại với thế giới đương đại. Giáo hội có thể sẵn sàng hơn để cho thế giới biết về niềm tin của mình và giải thích những lý do cho lập trường của mình về bất cứ vấn đề và biến cố nào. Giáo hội có thể nghe rõ ràng hơn tiếng nói của ý kiến công chúng, và bước vào một cuộc tranh luận liên tục với thế giới quanh mình, và như thế dấn thân trực tiếp hơn trong nỗ lực tìm kiếm chung những giải pháp cho rất nhiều những vấn đề căng thẳng của nhân loại.[31]

Bên cạnh đó, qua văn kiện “Luân lý trên Internet”, được ban hành vào cùng một ngày, Giáo hội xác định:

Giáo hội cần có một sự hiện diện hữu hình và tích cực trên Internet và trở nên thành phần trong cuộc đối thoại công khai về sự phát triển của nó. Giáo hội không giả định vai trò thống soái trong những quyết định và lựa chọn này, nhưng Giáo hội mong giúp được bằng cách chỉ ra những tiêu chuẩn đạo đức và luân lý liên hệ đến tiến trình này - những tiêu chuẩn chỉ có thể tìm thấy trong những giá trị nhân bản và Kitô Giáo.[32]

Tuy lên án những lạm dụng trầm trọng, nhưng các văn kiện của Hội đồng Tòa Thánh truyền thông xã hội vẫn coi các phương tiện truyền thông như “những hồng ân của Thiên Chúa”. Do đó, chúng ta phải xây dựng giữa cộng đồng nhân loại những mối liên hệ huynh đệ, có thể tạo điều kiện dễ dàng cho ý định cứu độ của Thiên Chúa.

Như thế, từ thái độ dè dặt lúc đầu dần dần các văn kiện cho thấy Giáo hội nhận ra giá trị tích cực của chúng. Từ đó các tín hữu có thể yên tâm mạnh dạn sử dụng Internet trong việc thăng tiến bản thân và xã hội.

1.2. Các Đức giáo hoàng và Internet

Chính vì nhìn nhận tầm quan trọng của truyền thông, nên các Đức Giáo hoàng đã rất quan tâm đến lãnh vực này.

Đức Giáo hoàng Phaolô VI đã nói trong tông huấn Evangelii Nuntiandi, số 45 rằng: “Giáo hội sẽ cảm thấy có lỗi trước mặt Chúa nếu không dùng những phương tiện truyền thông để rao giảng Tin mừng”. Khoảng hai năm sau Công đồng Vaticano II, ngài đã có sáng kiến lập ra ngày thế giới truyền thông và lần đầu tiên công bố vào ngày 7/5/1967. Từ đó trở đi ngày thế giới truyền thông được cử hành vào Chúa nhật trước lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống. Cho đến nay (2017) đã có 51 lần các Đức Giáo hoàng công bố sứ điệp của ngày thế giới truyền thông. Đức Phaolô VI công bố 12 sứ điệp. Các Đức Giáo hoàng kế nhiệm ngài cho đến nay đều tiếp nối công việc này…[33]

Đức Gioan Phaolô II đã gọi các phương tiện truyền thông “là diễn đàn đầu tiên của thời hiện đại”. Tiếp nối Đức Phaolô VI, hàng năm ngài đều công bố các sứ điệp của ngày thế giới truyền thông. Trong suốt triều đại giáo hoàng của ngài, ngài đã công bố tới 34 sứ điệp.[34]

Đức Bênêđictô XVI không chỉ đưa ra các sứ điệp, ngày 12.12.2012, ngài đã chính thức gia nhập mạng Twitter với tên truy cập là Benedict XVI, để gửi những thông điệp của mình tới mọi người. Bất cứ ai cũng có thể đăng ký, thông qua địa chỉ @Pontifex, để theo dõi các thông điệp của ngài (bằng 9 ngôn ngữ). Năm 2015 tài khoản Twitter của ngài có trên 25 triệu người theo dõi, bỏ xa các nhà lãnh đạo thế giới hay những ngôi sao hàng đầu. Việc Đức Giáo hoàng tham gia Twitter được xem là phương thức để kết nối hiệu quả hơn với giới trẻ. Ngài đánh giá: “Mạng xã hội chính là cánh cửa của sự thật và đức tin, không gian mới cho việc chia sẻ Tin mừng và hy vọng”.[35] Trong lá thư công bố trên trang web của Tòa thánh, Đức Benêđictô XVI còn cho rằng: “Nếu những tin tức tốt lành không được truyền tải thông qua thế giới kỹ thuật số, thì nhiều người có thể sẽ không biết đến chúng. Khi được sử dụng đúng cách, mạng xã hội sẽ thúc đẩy các cuộc đối thoại trên tinh thần tôn trọng, góp phần củng cố mối liên kết giữa các nhóm người có đức tin khác nhau”.[36]

Đức Phanxicô cũng đã không bỏ qua lợi thế của internet. Ngài đã tạo tài khoản “Franciscus”[37] và lập tức đạt mốc một triệu người theo dõi chỉ trong vòng 12 giờ, tạo ra một kỷ lục “tài khoản phát triển nhanh nhất trên Instagram từ trước đến nay.” Trước đó, cựu ngôi sao bóng đá David Beckham đã phải mất gấp đôi thời gian để đạt được con số người theo dõi này. Trên tài khoản Twitter @Pontifex, Đức Thánh cha từng ca ngợi internet là “món quà của Chúa”. Ngài đã dùng tiếng nói của mình để bảo vệ cho điều chính nghĩa, như huy động mọi người quan tâm đến số phận của các Kitô hữu bị bách hại, các sáng kiến để chấm dứt các cuộc xung đột, để lôi kéo sự chú ý về tình trạng môi sinh xuống cấp...  Báo giới nước ngoài từng ví von Đức Phanxicô như một “siêu sao” trên mạng xã hội, nhưng người làm nên “huyền thoại” ấy lại không chú trọng đến những sự nổi danh. Cha Lombardi khẳng định: “Đức Phanxicô không tìm kiếm sự nổi danh cũng như thành công. Ngài chỉ thực hiện nhiệm vụ loan báo Tin mừng, để bày tỏ tình yêu của Thiên Chúa đối với mọi người trên Trái đất”. Tài khoản Twitter của Đức Giáo hoàng gần đây đã có hơn hơn 32 triệu người theo và đã vượt quá con số 1000 tweet. Các câu tweet mỗi ngày thường đưa ra các vấn đề liên hệ đến chuyện thời sự, nhưng cũng đưa ra các sứ điệp thiêng liêng.[38]

Hy vọng rằng sự hiện diện của Đức Thánh Cha trên Internet sẽ giúp cho Tin mừng của Chúa Kitô lan rộng đến nhiều nơi trên địa cầu và với ơn Chúa Thánh Thần các tweet của ngài sẽ góp phần canh tân bộ mặt trái đất.

1.3. Truyền thông Công giáo tại Việt Nam hiện nay

Theo nhận định chung, những năm gần đây, tại Việt Nam cũng đã có nhiều khởi sắc trong hoạt động truyền thông Công giáo. Trước đây, khi chưa có Internet, truyền thông của Giáo hội bị hạn chế rất nhiều: phát thanh, truyền hình đến nay vẫn còn vắng bóng vì nhà nước giữ độc quyền các phương tiện này. Nhưng hiện nay hầu hết các giáo phận, các ủy ban trực thuộc hội đồng Giám mục Việt Nam, các dòng tu trong cả nước đều có trang web, việc cập nhật thông tin cũng khá đều đặn kịp thời. Tại Tp. Hồ Chí Minh còn xuất hiện nhiều trang tin của các giáo xứ, của các hội đoàn. Ngoài ra cũng thấy xuất hiện nhiều trang của giáo dân, tu sĩ… tất cả đang góp phần vào công việc truyền thông của Giáo hội.

Thật đáng mừng là thời gian gần đây, trên các diễn đàn mạng xã hội, đã thấy xuất hiện các bộ phim ngắn Công Giáo như phim Huệ Đêm, phim Chọn Lựa… cùng với các phim chuyển ngữ từ Hàn Quốc như Xưng Tội… đã khiến cho nhiều người xem, kể cả người ngoài Công Giáo thích thú, khen ngợi. Qua những bộ phim ngắn như thế được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội, rất nhiều người có hoặc không có đạo, đã hiểu sâu hơn về niềm tin Công giáo.

Thành quả tốt đẹp đó là do công sức và tâm huyết của nhiều người. Hy vọng những nỗ lực đó sẽ ngày càng được khích lệ, ngày càng được củng cố và nhân bội thêm lên nhiều hơn nữa.

Nhạc sĩ Ý Vũ đã có một bài hát mời gọi mọi người thắp lên chút ánh sáng chứ đừng ngồi “nguyền rủa bóng đêm”. Mỗi người công giáo Việt Nam không ít thì nhiều đều có thể có những đóng góp trong lãnh vực truyền thông quan trọng này. Đóng góp đó có thể là những lời cầu nguyện không ai biết đến của những cụ già, những bà mẹ quê, đang “truyền thông” với Chúa những ước nguyện giản dị mà chân thành. Đó có thể là những giáo dân dấn thân trong nhiều môi trường khác nhau, thông truyền niềm tin cho những người lân cận bằng chứng tá đời sống đạo, bằng những thiện chí quảng đại, sự ân cần “tốt bụng” mà không đòi đền đáp. Đó có thể là những giáo lý viên, những nhà giáo, những cán sự xã hội, hoặc nhân viên y tế, và nhất là những nam nữ tu sĩ và các vị chủ chăn đang góp phần rao giảng đức tin bằng nhiều phương cách khác nhau. Họ có thể tận dụng mọi phương tiện trong tầm tay để làm cho sứ điệp loan đi trở nên hấp dẫn, gần gũi với người nhận và cung cấp những nền tảng cần thiết cho đời sống niềm tin trong hoàn cảnh mới nhiều thách đố.[39]  

Với tinh thần trách nhiệm, với sự quan tâm cụ thể và góp sức của nhiều người, chắc chắn truyền thông Công giáo sẽ ngày càng trở nên phong phú hơn, chuyên nghiệp hơn và đạt được nhiều thành quả tốt đẹp hơn.

2. Ý thức chọn lựa của người Kitô hữu

2.1. Cần phải tận dụng lợi thế của Internet

Lần đầu tiên sử dụng tài khoản Facebook, người viết đã nhận được một số những phản ứng khá tiêu cực. Một đứa em họ nhắn tin hỏi: “Anh mà cũng sử dụng Facebook á?” Một người phụ nữ nọ nhắc nhở: “Các thầy thì lên mạng làm gì?” Như thế, rõ ràng nhiều người Kitô hữu vẫn nghĩ rằng việc lên mạng chỉ là để giải trí và thậm chí là để làm những điều thiếu nghiêm túc. Và quả thật là thế đối với nhiều người. Ta có thể thấy đa số những người sử dụng mạng xã hội thường chỉ là để khoe bản thân, để than phiền về cuộc sống, hoặc “đổ xô” vào những ca sĩ, nghệ sĩ, thậm chí tìm đến những trang “web đen”; còn những trang mạng đạo đức thì người viếng thăm còn khá thưa thớt. Vậy nên cần phải đưa chương trình huấn luyện về truyền thông cho mọi thành phần của Giáo hội, để:

Trong việc thăng tiến một nền văn hoá đích thực, giáo dân sẽ đặt trọng tâm vào các phương tiện truyền thông đại chúng, và trên hết, bằng cách kiểm tra lại những nội dung của vô số những chọn lựa mà người ta thực hiện. Tín hữu giáo dân sẽ coi các phương tiện truyền thông như những công cụ tạo nên và tăng cường sự liên đới: “Sự liên đới là kết quả của truyền thông chân thật, đúng đắn cũng như của sự trao đổi tự do các ý tưởng làm tăng thêm sự hiểu biết và tôn trọng đối với người khác.”[40]

Qua các bài giảng, các bài giáo lý, cần nêu lên những chuẩn mực đạo đức trong việc sử dụng mạng Internet đồng thời khuyến khích các học viên sử dụng Internet cho việc tu dưỡng đời sống tâm linh. Việc huấn luyện và hướng dẫn sử dụng mạng đúng đắn sẽ giảm thiểu những nguy cơ luân lý nêu trên và phát huy mặt tích cực của mạng.

Hiểu biết đúng đắn và ý thức chọn lựa của con người là điều tiên quyết trong việc sử dụng mạng Internet. Người Kitô hữu chúng ta cần phải hiểu rằng: các phương tiện truyền thông không phải là những sức mạnh mù quáng của thiên nhiên nằm ngoài tầm kiểm soát của con người. Cho dù Internet có ngầm chứa những mối nguy hiểm thế nào đi nữa, thì chính con người vẫn có quyền lựa chọn sử dụng nó vào các mục đích tốt đẹp.[41]

 Được sử dụng đúng đắn, Internet đem lại những ích lợi rất đặc biệt, kể cả đời sống tâm linh, vì nó cho phép người ta tiếp cận trực tiếp và tức khắc những tài nguyên tôn giáo quan trọng - những thư viện khổng lồ, những văn kiện giáo huấn của Huấn quyền, những bài chia sẻ cũng như kho tàng khôn ngoan tôn giáo của nhiều thời đại. Nó cũng cho phép chúng ta tiếp xúc với những người thiện chí có cùng tư tưởng và gia nhập vào những cộng đoàn đức tin ảo để khích lệ và nâng đỡ lẫn nhau.

2.2. Sử dụng Internet cho đời sống tâm linh

Ngoài chuyện học hành hay kinh doanh, giải trí, người Kitô hữu còn có thể nhờ mạng Internet mà tiếp xúc được với các nguồn “lương thực” thiêng liêng hết sức phong phú. Trước kia, người tín hữu chỉ biết đến sách thiêng liêng. Ngày nay, các giáo phận, các cộng đoàn dòng tu, và các giáo xứ hầu hết đều có mở những trang web, cung cấp cho mọi người rất nhiều những “món ăn” thiêng liêng như: tin tức Giáo hội, lời Chúa mỗi ngày, các bài suy niệm Tin mừng, các bài giảng, hạnh các thánh, các sách thiêng liêng đọc bằng mắt hoặc chỉ việc nghe bằng tai (sách đã được đọc sẵn và thu âm lại), thánh ca, giải đáp thắc mắc, kinh nguyện hằng ngày, phim đạo, karaoke thánh ca…

Hơn thế nữa, hiện nay còn có nhiều phần mềm hỗ trợ cho đời sống đức tin như ứng dụng Lịch Công Giáo: ứng dụng này không chỉ trình bày về lịch và các ngày lễ mà còn nối kết với rất nhiều nội dung bổ ích khác như: Lời Chúa mỗi ngày, 5 phút cho Lời Chúa, hạnh các thánh, kinh nguyện Công Giáo, trọn bộ Kinh Thánh và nhiều nội dung khác nữa...[42]

Ngoài ra, người Kitô hữu có thể dùng Internet để “cầu nguyện online”. Đây là chuyện hoàn toàn nghiêm túc. Qua mạng Internet, những người ở rất xa nhau vẫn có thể cùng nhau cầu nguyện. Xin đơn cử một mẫu gương điển hình là trường hợp của gia đình ông Ngô Tiến Dũng, ngụ tại 64, Lê Lợi, thành phố Kon Tum (là cha đỡ đầu của người viết). Từ nhiều năm qua, hai ông bà liên kết chung một giờ cầu nguyện với các anh em bạn bè đang sống xa quê hương tại nhiều nơi trê thế giới như Pháp, Bỉ, Đức… Hàng ngày, cứ đến giờ đã hẹn, họ mở máy vi tính và cùng nhau cầu nguyện, như đang cùng ngồi trong một căn phòng. Như thế, nhờ Internet việc cầu nguyện chung không còn bị giới hạn bởi khoảng cách địa lý nữa mà là toàn cầu. Và “Ở đâu có hai hoặc ba người họp lại nhân danh Thầy, thì Thầy ở đó, giữa họ” (Mt 18,19).

2.3. Sử dụng Internet để loan báo Tin mừng

Trước khi về trời, Chúa Giêsu đã để lại lệnh truyền cho các môn đệ: “Anh em hãy đi và làm cho muôn dân trở thành môn đệ, làm phép rửa cho họ nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần, dạy bảo họ tuân giữ mọi điều Thầy đã truyền cho anh em." (Mt 28,19). Những lời ấy cũng chính là lời mời gọi mỗi người Kitô hữu chúng ta hôm nay.

Tin mừng Chúa Giêsu Kitô phải được loan báo cho muôn dân cho đến tận cùng Trái đất bằng mọi hình thức: bằng đời sống chứng nhân, việc giảng dạy, phụng vụ, huấn giáo, tiếp xúc cá nhân, truyền thông đại chúng… để mọi người, dù ở bất cứ nơi đâu, dù sống trong hoàn cảnh nào, cũng có thể có cơ hội nhận biết Thiên Chúa là Đấng rất mực yêu thương, luôn hiện diện và đồng hành với họ trên mọi nẻo đường đời: “Thầy ở cùng anh em mọi ngày cho đến tận thế” (Mt 28, 20).

Lệnh truyền của Đức Giêsu Phục Sinh như mở ra cho tín hữu Kitô hữu những chân trời hoạt động mới trong việc loan báo Tin mừng. Đây không phải là hoạt động hão huyền của những hoang tưởng. Qua việc gắn bó mật thiết với Đức Giêsu Phục Sinh và thở được Thần Khí của Người, chúng ta sẽ thấy đây là những hành động cần thiết và rất hiện thực của người tín hữu trong thời đại hôm nay.[43]

Tài liệu làm việc của Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ XIII, năm 2012, cũng xác định: Trong sứ vụ truyền thông Tin mừng này, việc sử dụng phương tiện Internet có ảnh hưởng rất lớn. Với Internet ta có thể chỉ cần ngồi một chỗ và liên lạc với toàn thế giới nên chúng ta cần hiểu biết và sử dụng chúng một cách khôn ngoan và hiệu quả.

Trong Tông huấn “Loan báo Tin mừng”, số 45, Đức Phaolô VI đã công nhận những phương tiện hiện đại có khả năng mở rộng gần như vô tận việc đón nhận Lời Chúa và có thể đem Tin mừng đến cho hàng triệu người. Hội thánh có thể “công bố trên mái nhà” (x. Mt 10,27) sứ điệp mà Chúa Kitô đã ủy thác cho Hội thành bằng những phương tiện truyền thông hiện đại.

Đức Gioan Phaolô II cũng khẳng định: “Thế giới mới của thông tin đại chúng mời gọi Giáo hội phải làm một cuộc mạo hiểm to lớn trong việc dùng sức mạnh của chúng để loan báo sứ điệp Tin mừng.” Đặc biệt trong sứ điệp ngày 24/1/2009 gửi cho thế giới nhân ngày Quốc tế Truyền Thông thứ 43, đức Benedicto XVI còn cho thấy những kỹ thuật mới hiện nay là một món quà quý báu cho nhân loại. Chúng không chỉ tạo cho con người những mối tương quan mới mà còn thăng tiến một nền văn hóa, đối thoại và tình thân hữu..[44]

Truyền thông là thông truyền cho người khác những gì mình được đón nhận và tin đó là điều đúng, điều có ích. Truyền thông đối với người Kitô hữu chính là loan báo Tin mừng – ơn gọi của mỗi người Kitô hữu chúng ta.

3. Các nghĩa vụ đối với truyền thông Internet

Chúng ta đã nhận thấy rằng mỗi người, đặc biệt là người Kitô hữu, cần phải tận dụng lợi thế của Internet. Giờ đây chúng ta bàn thêm về một số nghĩa vụ cụ thể.

3.1. Nghĩa vụ của các vị chủ chăn trong Giáo hội

Trong các văn kiện về truyền thông và về Internet, Giáo hội khuyên: Ngoài việc giáo dục rộng rãi về truyền thông, các Ủy ban - Văn phòng Truyền thông và các vị lãnh đạo trong Giáo hội còn được mời gọi làm gương trong việc tổ chức truyền thông, phản ảnh sự trung thực, dám chịu trách nhiệm trước công luận, biết nhạy bén đối với nhân quyền và những nguyên tắc hay chuẩn mực khác có liên quan.[45]

Giáo hội cần tăng cường dùng Internet như một phương tiện truyền thông nội bộ nhanh chóng và ít tốn kém. Điều này đòi hỏi những người có trách nhiệm nhận thức rõ ràng về đặc tính của Internet như phương tiện truyền thông trực tiếp, tức thời, giao tiếp và dự phần.[46]

Nếu không biết sử dụng thích hợp các phương tiện truyền thông của thời đại, các vị chủ chăn có thể trở nên lạc lõng so với đàn chiên.

Ngày nay trên Internet, như chúng ta đã thấy, không chỉ có những trang mạng xấu, mà có quá nhiều các địa chỉ mạng mang nhãn hiệu “Công giáo”, tuyên truyền những điều mang màu sắc đạo đức nhưng ngầm chứa những điều sai lạc khiến cho nhiều tín hữu phải phải bối rối hoặc thậm chí bị lây nhiễm những quan điểm sai lạc. Chính các vị chủ chăn phải là những hướng dẫn viên giúp những người sử dụng Internet có được những chỉ dẫn đáng tin cậy để biết đâu là lập trường đích thực của Giáo hội.

Các vị chủ chăn cần hướng dẫn giáo dân cách sử dụng Internet cách khôn ngoan, phù hợp với đức tin và luân lý.

3.2. Nghĩa vụ của cha mẹ Công giáo

Vì lợi ích của chính mình và của con cái, các cha mẹ trong các gia đình nên tìm hiểu học hỏi thêm về Internet. Việc này giúp cho cha mẹ chu toàn bổn phận giáo dục con cái của mình. Trẻ em và người trẻ thường nhanh nhạy với các phương tiện hiện đại hơn cha mẹ; nhưng cha mẹ cũng phải cố gắng không nên để cho giữa mình và con cái có một khoảng cách quá xa về việc ứng dụng công nghệ, vì như thế là sẽ không thể kiểm soát được việc sử dụng mạng xã hội của con cái mình.

Trẻ em hay cả tin, tò mò và muốn khám phá những chuyện lạ trong đời sống, vì thế các em dễ sa vào những nguy hiểm của dâm ô, trở thành mục tiêu của những kẻ săn đuổi các con mồi tính dục và nhiều những nguy hiểm khác đe dọa. Vì thế đừng cho phép con cái tự do sử dụng Internet mà không có sự kiểm soát. Tốt nhất không nên lập tài khoản cho những đứa trẻ còn quá nhỏ tuổi.

Cha mẹ cần ra quy định giờ giấc cho con cái, không để chúng sử dụng máy tính quá nhiều thời gian trong ngày ảnh hưởng tới việc học tập, tới sức khỏe và thậm chí ảnh hưởng tới những mối liên hệ gia đình, họ hàng, bạn bè, làng xóm.

Cha mẹ phải thảo luận với con cái về những gì con cái xem và cảm nghiệm trên Internet. Cha mẹ cũng cần chia sẻ và học hỏi những kinh nghiệm với các gia đình khác có cùng mối quan tâm về việc sử dụng Internet của con em mình.

Cần hướng dẫn con cái trở thành những người sử dụng Internet một cách sáng suốt và có tinh thần trách nhiệm. Mặt khác, cha mẹ phải giữ vai trò gương mẫu trong việc sử dụng các phương tiện truyền thông trong gia đình một cách lành mạnh và bổ ích. Để từ đó, họ có thể giúp con cái mình noi gương bắt chước theo.

Cha mẹ cũng có thể tim hiểu và cài đặt, ngoài những phần mềm diệt virút bản quyền, có thể cài thêm các phần mềm quản lý máy tính mới nhất (các phần mềm quản lý được biết đến là: Bitdefender Parental Control Free, Windows Live Family Safety, Norton Family... )

3.3. Nghĩa vụ của các bạn trẻ Công giáo

Với các trẻ em và thanh thiếu niên: Internet là cánh cửa mở ra một thế giới đầy quyến rũ và kỳ diệu; nhưng bên kia cảnh cửa này, không phải tất cả đều lành mạnh, không phải tất cả đều chắc chắn và chân thực. Internet có thể làm cho cuộc sống của các bạn trẻ được phong phú vượt xa các thế hệ cha ông. Nhưng Internet cũng có thể xô đẩy các bạn vào sự sa đọa và thoái hóa về đạo đức như thái độ hưởng thụ, dâm ô, bạo lực, sự cô lập và bệnh hoạn. Vậy nên, khi sử dụng mạng xã hội, các bạn trẻ cần chú ý những điều sau đây:

Hãy sử dụng mạng một cách điều độ, đừng để mình bị mắc vào thói quen xấu là ghiền mạng, vừa mất tập trung học hành, vừa mất ơn Chúa. Mỗi ngày chúng ta dành hàng giờ để online trên mạng, trong khi không dành được ít là 15 phút cầu nguyện, thì chúng ta là người khờ dại hết chỗ nói. Lời Thánh Phaolô dạy rất thiết thực cho chúng ta: “Anh em đừng có rập theo đời này… hầu có thể nhận ra đâu là ý Thiên Chúa, cái gì là tốt, cái gì hoàn hảo” (Rm 12,2).

Các bạn trẻ cần nhớ rằng những mối quan hệ trên mạng thường chỉ là ảo. Hãy dành thời gian cho những mối quan hệ thật chung quanh như cha mẹ, ông bà, anh chị em, bạn bè, hàng xóm. Những mối quan hệ thật sẽ đem lại những giá trị thật của tình cảm trong cuộc sống.

Không nên đưa mọi tâm sự vui buồn lên mạng. Vì sẽ chẳng ích lợi gì, chẳng có mấy ai thông cảm với ta. Thậm chí mọi người sẽ dựa vào đó mà đánh giá thấp về ta. Tốt nhất, khi có tâm sự, ta nên đi cầu nguyện với Chúa. Vì Người đã phán: “Tất cả những ai mệt mỏi và gánh nặng, hãy đến với Ta, ta sẽ bổ sức cho các con”.

Để đón nhận thông tin cho đúng đắn, cần có sự tỉnh táo khách quan, luôn nghi ngờ và đừng tin gì cả nếu chưa biết chắc chắn về thông tin ấy, dù rằng nói tốt, nói đạo đức, thậm chí trích cả Kinh Thánh, vì kẻ xấu vẫn thường mặc lớp áo đạo đức để thực hiện ý đồ của họ. Thông tin đáng tin cậy phải xuất phát từ những trang Web có thẩm quyền hoặc có uy tín. Những tờ thông tin được phát tán trên mạng thiếu cơ sở thì không nên tin, không tiếp tay bằng cách photo hoặc phát tán trên mạng để truyền bá những tài liệu sai lạc này.

Các bạn trẻ cần tích cực học hỏi đào sâu Kinh Thánh và Giáo lý, để có thể đứng vững vàng trước những trào lưu và những tư tưởng phàm tục đi ngược lại với thánh ý của Thiên Chúa. Và hơn thế nữa các bạn còn có thể dùng những kiến thức tôn giáo ấy để bênh vực cho đức tin và cho chân lý như lời khuyên dạy của thánh Phaolô:

Phần anh, hãy giữ vững những gì anh đã học được và đã tin chắc... Và từ thời thơ ấu, anh đã biết Sách Thánh, sách có thể dạy anh nên người khôn ngoan để được ơn cứu độ, nhờ lòng tin vào Đức Ki-tô Giê-su. Tất cả những gì viết trong Sách Thánh đều do Thiên Chúa linh hứng, và có ích cho việc giảng dạy, biện bác, sửa dạy, giáo dục để trở nên công chính. Nhờ vậy, người của Thiên Chúa nên thập toàn, và được trang bị đầy đủ để làm mọi việc lành. (2Tm 3, 14-17).

Khi lên tiếng bênh vực sự thật và niềm tin của mình qua các diễn đàn mạng xã hội, các bạn trẻ cần dùng lời lẽ ôn hòa, tránh dùng những lời lẽ nặng nề thóa mạ người khác. Dù người ta có thái độ thế nào mình cũng không nên trả đũa. Vì làm như thế là phản truyền giáo và gây ấn tượng xấu về đạo chúng ta cho người ngoại giáo. Người viết đã từng nghe tâm sự của một thanh niên nói rằng: “Ba mẹ em không muốn cho em theo đạo vì ba mẹ em đọc thấy trên mạng có một số bạn dùng lời lẽ thóa mạ người khác khi tranh luận về niềm tin tôn giáo”. Vậy chúng ta hãy nghe lại lời căn dặn của thánh Phaolô, nhà truyền giáo lỗi lạc: “Anh em đừng bao giờ thốt ra những lời độc địa, nhưng nếu cần, hãy nói những lời tốt đẹp, để xây dựng và làm ích cho người nghe” (Ep 4,29).

Tóm lại, các bạn trẻ cần ý thức mình là tương lai của xã hội và của Giáo hội; đồng thời cần ý thức rằng: Internet không chỉ đơn giản là một phương tiện truyền thông dành cho vui chơi giải trí và mua sắm, nó là dụng cụ để thực hiện những công việc hữu ích. Trên các diễn đàn mạng xã hội Internet, các bạn được kêu gọi để chống lại xu hướng “văn hóa sự chết”, và góp phần kiến tạo nền “văn minh tình thương”. Các bạn hãy cộng tác với nhau trong sự dấn thân và tinh thần truyền giáo đích thực.

3.4. Nghĩa vụ của Chính quyền

Nhân nói về nghĩa vụ của người Kitô hữu đối với truyền thông Internet, cũng xin bàn thêm về nghĩa vụ của chính quyền về việc này.

Mạng xã hội Internet cũng như các phương tiện truyền thông khác, đương nhiên phải tuân giữ các luật lệ hợp lý cấm xúi giục hận thù, mạ lỵ, dâm ô và những điều vi phạm khác. Chính quyền cần phải có những điều luật để xử lý những vi phạm liên quan đến mạng xã hội, như: gây lan truyền virút trên máy tính, ăn trộm các thông tin cá nhân ... Nhờ đó môi trường mạng xã hội được trong lành hơn và người sử dụng bớt gặp phải những phiền toái và những rủi ro không mong đợi. Tuy nhiên, chính quyền không nên ngăn chặn hay kiểm soát khắt khe việc sử dụng Internet. Điều này đã được Hội đồng Tòa Thánh truyền thông xã hội lưu ý:

Chúng tôi mạnh mẽ ủng hộ tự do ngôn luận và tự do trao đổi ý kiến. Tự do nghiên cứu và tìm hiểu sự thật là một quyền căn bản của con người và tự do ngôn luận là viên đá góc của nền dân chủ. Dưới ánh sáng các đòi hỏi của công ích, chúng tôi lên án các toan tính của các nhà cầm quyền nhằm ngăn chặn việc tìm hiểu tin tức – trên Internet hoặc trong các phương tiện truyền thông khác vì nhà cầm quyền coi đó là đe dọa hoặc gây khó khăn cho mình, để lèo lái công chúng qua sự tuyên truyền và định hướng, hoặc để ngăn cản tự do hợp pháp bày tỏ ngôn luận và tư tưởng. Các chế độ độc đoán là những người có lỗi nặng về vấn đề này.[47]

Như vậy, việc chính quyền bảo vệ an ninh mạng phải nhằm bảo đảm quyền lợi của người dân, sao cho người dân được đảm bảo tự do đích thực chứ không phải nhằm để hạn chế tự do của người sử dụng mạng xã hội, với mục đích củng cố quyền lực chuyên chế độc đoán của mình trên nhân dân.

KẾT LUẬN

 Như chúng ta đã thấy, Internet là phương tiện truyền thông có sức mạnh làm thay đổi thế giới, xóa nhòa đi sự ngăn cách về địa lý, về ngôn ngữ. Internet ngày càng lan rộng đến mọi nơi, mọi nhà và hầu như mọi người. Internet tác động mạnh mẽ trên đời sống con người và ngày càng trở nên một nhu cầu không thể thiếu đối với con người. Đà phát triển của Internet là không thể cưỡng lại được.

Như mọi phương tiện khác, Internet cũng có hai mặt tốt và xấu; ích lợi và nguy hại. Ích lợi do Internet mang lại hết sức lớn lao, song những nguy hại của Internet cũng khôn lường. Tuy nhiên, ích lợi hay tai hại, tốt hay xấu là hoàn toàn tùy thuộc vào sự khôn ngoan và ý thức chọn lựa của mỗi người. Cả loài người đều đang tồn tại trong một giai đoạn hết sức đặc biệt gọi là thời đại thông tin. Tốt hay xấu, muốn hay không thì thực tế đó không thể đảo ngược. Do đó, mỗi người đều cần phải rèn cho mình những kỹ năng và bản lĩnh để làm con người bình thường của thời đại thông tin. Bất cứ ai, từ trẻ đến già, đều phải học và rèn luyện kỹ năng ứng xử với truyền thông để có khả năng sống một cách vui tươi, lạc quan và hữu ích.

Hơn thế nữa, là Kitô hữu, chúng ta được mời gọi sống làm chứng cho sự thật, biết sử dụng mạng Internet và các tiến bộ trong công nghệ sao cho con người trở nên thật sự tốt hơn, ý thức hơn về phẩm giá con người, có tinh thần trách nhiệm nhiều hơn, cởi mở hơn đối với người khác, đồng thời cũng trưởng thành hơn về mặt tâm linh. Hơn thế nữa, người Kitô hữu cần phải tận dụng Internet như những cơ hội đặc biệt để rao giảng Tin mừng cứu độ của Chúa Kitô cho toàn thể gia đình nhân loại, vượt qua mọi hàng rào và biên giới. Chúng ta, không được sợ sệt để rồi không mở rộng tất cả các cánh cửa truyền thông xã hội cho Chúa Kitô, vì Người đã phán: “Điều Thầy nói với anh em lúc đêm hôm, thì hãy nói ra giữa ban ngày; và điều anh em nghe rỉ tai, thì hãy lên mái nhà rao giảng” (Mt 10,27)

.

Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II mong muốn rằng:

Mong sao cho những người Công Giáo liên quan đến thế giới truyền thông rao giảng sự thật về Đức Giêsu mạnh dạn hơn bao giờ từ trên những mái nhà, sao cho mọi người nam nữ có thể nghe về tình yêu là tâm điểm của chính truyền thông Thiên Chúa nơi Đức Giêsu Kitô, hôm qua, cũng như hôm nay và mãi mãi.[48]

[1] Gioan Phaolô II, Thông điệp cho ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 35, 24/01/2001, câu 4.

[2] Tổng hợp kiến thức dựa theo Từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia; https://vi.wikipedia.org.

[3] Friedman Thomas L. Chiếc Lexus & cây Ôliu, Bản dịch của Lê Minh (Hà Nội: Tri Thức, 2013), tr. 84.

[4] x. Từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia; https://vi.wikipedia.org.

[5] Tổng hợp từ nhiều nguồn trên Internet.

[6] x. Nguyễn Hưng Quốc, Internet và Xã Hội Dân Sự, truy cập ngày 27/09/2013; https://www.voatiengviet.com /a/ internet-va-xa-hoi-dan-su/1757929.html.

[7] Friendman Thomas L. Thế Giới Phẳng, bản dịch của Nguyễn Hồng Quang, (Hà Nội: Trẻ, 2016), tr. 7.

[8] Hòa Ái, Internet và nhận thức chính trị tại Việt Nam; truy cập ngày 02/05/2017; www.rfa.org.

[9] x. Từ điển bách khoa toàn thư mở Wikipedia, https://vi.wikipedia.org

[10] Sách Tóm lược Học Thuyết Xã Hội của Giáo hội Công Giáo (Hà Nội: Tôn Giáo, 2007), số 414.

[11] Nguyễn Hưng Quốc, Internet và Xã Hội Dân Sự, truy cập 27/09/ 2013; https://www.voatiengviet.com/a/internet-va-xa-hoi-dan-su/1757929.html.

[12] Lê Hà, Đào tạo trực tuyến trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0, truy cập ngày 29/01/2017; http://www.nhandan.com.vn/giaoduc/dien-dan/dao-tao-truc-tuyen-trong-thoi-ky-cach-mang-cong-nghiep.html.

[13] Nguyễn Hưng Quốc, Internet và Xã hội dân sự, truy cập ngày 27/09/2013; https://www.voatiengviet.com /a/internet-va-xa-hoi-dan-su/1757929.html

[14] Giang Shu, Những mối tình đẹp nên duyên nhờ bà mối Internet, truy cập 16/10/2017;http://news.zing.vn/nhung-moi-tinh-dep-nen-duyen-nho-ba-moi-internet-post382557.html.

[15] Thái An, Nhiều cặp thành đôi nhờ hẹn hò qua mạng, truy cập ngày 06/06/2013;https://ngoisao.net/tin-tuc/gia-dinh/go-roi/nhieu-cap-thanh -doi-nho-hen-ho-qua-mang-2810748.html.

[16] x. An Phạm, Internet đã thay đổi thế giới như thế nào, truy cập ngày 23/06/2015; http://baodatviet.vn/cong-nghe/tin-tuc-cong-nghe/internet-da-thay-doi-the-gioi-nhu-the-nao-3273873.html.

[17] Hội đồng Tòa Thánh truyền thông xã hội, Luân Lý Đạo Đức trên Internet, số 12.

[18] x. An Phạm, Internet đã thay đổi thế giới như thế nào, truy cập ngày 23/06/2015; http://baodatviet.vn/cong-nghe/tin-tuc-cong-nghe/internet- da-thay-doi-the-gioi-nhu-the-nao-3273873.html.

[19] Người viết phỏng vấn thầy Vinh Sơn Fêriô Maria Nguyễn Đức Hậu, CRM.

[20] x. Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Đạo Đức trong Truyền Thông, số 15.

[21] Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo, số 2494.

[22] Nguyên Chương, “Thế giới mạng dễ biến chúng ta thành những Pha-ri-siêu”, Nguyệt san Đồng Hành, số tháng 6 năm 2017, tr. 13.

[23] Hội Đồng Giáo Hoàng về Truyền thông Xã hội, Đạo Đức trong Truyền Thông, số 16.

[24] Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Giáo hội và Internet, số 11.

[25] Ngọc Lan, Luân lý trong Thế giới Internet hôm nay.

  http://catecesis.net/index.php.

[26] x. Khánh Dan, Tác hại của mạng xã hội và sức khỏe, truy cập 26/09/2017; http://msuckhoedoisong.vn/tac-hai-cua-mang-xa-hoi-va-suc-khoe-n136631.html.

[27] Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Đạo Đức trong Truyền Thông, số 13.

[28] x. Khánh Dan, Tác hại của mạng xã hội và sức khỏe, truy cập 26/09/2017; http://msuckhoedoisong.vn/tac-hai-cua-mang-xa-hoi-va-suc-khoe-n136631.html.

[29] Nguyễn Đình Phước, Tìm hiểu khía cạnh mục vụ và loan báo Tin mừng trên Internet trong thế giới ngày nay, luận văn tốt nghiệp Thần học, Học viện Thần học Phaolô Nguyễn Văn Bình, 2005, tr. 2.

[30] Sách Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo (Hà Nội: Tôn Giáo, 2011), số 2493.

[31] x. Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Giáo hội và Internet, số 10.

[32] x. Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Đạo Đức trong Internet, số 18.

[33] x. Nguyên Hòa, “Các vị Giáo Hoàng với Truyền Thông”, nguyệt san Đồng Hành, số tháng 6/2017), tr. 12.

[34] Ibid., tr. 12.

[35] Bênêđictô XVI, Thông Điệp trong Ngày Truyền Thông Thế Giới lần thứ 47: 24/1/201, Bản dịch việt ngữ của Đức Thành.

[36] x. Thảo Nguyễn, Đức Giáo Hoàng và mạng xã hội, truy cập ngày 18/12/2015; http://www.cgvdt.vn/cong-giao-the-gioi/duc-giao-hoang-va-mang-xa-hoi_a2405.

[37] Đường link tài khoản của ĐTC Phanxicô trên Instagram: https://www.instagram.com/franciscus.

[38] x. Tri Khoan, Đức Thánh Cha phá kỷ lục trên Instagram; truy cập ngày 4/3/2016; http://conggiao.info/ mang-xa-hoi-duc-thanh-cha-pha-ky-luc-tren-instagram-d-34821.

[39] Nữ tu Ngọc Lan, FMM, Truyền Thông Công Giáo Việt Nam Cơ Hội Hay Thách Đố?, truy cập ngày 31 tháng 10 2014; http://catechesis.net/index.php/muc-vu/truyen-thong-xa-hoi/419-truyen-thong-cong-giao-viet-nam-co-hoi-hay-thach-do

[40] Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, Ủy ban Bác ái Xã hội, Tóm lược Học thuyết Xã hội của Giáo hội Công Giáo, các số 560-561.

[41] x. Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Đạo Đức trong Truyền Thông, số 1.

[42] Ứng dụng được cung cấp miễn phí qua https://appvn.com/android/details?id=com.lichphungvu.

[43] Nguyễn Ngọc Sơn, Cẩm nang Tân Phúc âm Hóa (Hà Nội: Tôn Giáo, 2014), tr. 23.

[44] x. Tài liệu làm việc của Thượng Hội đồng Giám mục lần thứ XIII, năm 2012, các số 59-62.

[45] x. Hội Đồng Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Đạo Đức trong Truyền Thông, số 26.

[46] x. HĐ Giáo Hoàng về Công Lý và Hòa Bình, Giáo hội và Internet, số 6.

[47] Hội đồng Tòa Thánh truyền thông xã hội, Luân Lý Đạo Đức trên Internet, số 12.

[48] Gioan Phaolô II, Thông điệp cho ngày Truyền thông Thế giới lần thứ 35, 24/01/2001, câu 4.

Đọc bài viết gốc tại đây