Sứ vụ kỹ thuật số của các linh mục Brazil: quy Kitô và ưu tiên người nghèo

Nguồn: Vatican News

Chuyển ngữ: Tu sĩ Lm. Phêrô Nguyễn Văn Dũng, OFM

Hội thảo do Ủy ban Truyền Thông trực thuộc Hội đồng Giám mục Brazil (CNBB) tổ chức, với sự cố vấn của cha Tiago Síbula và chuyên gia Osnilda Lima. Sự kiện này, đã diễn ra tại thủ đô Brazil, nhằm cung cấp định hướng cho những người sống đời thánh hiến về cách hiện diện trên các nền tảng mạng xã hội vừa sáng tạo vừa thực sự mang tính truyền giáo.

Giáo hội không phải là một doanh nghiệp

Trong ngày đầu của cuộc gặp gỡ, các tham dự viên lắng nghe những suy tư của Đức Ông Jaime Spengler (Chủ tịch CNBB), Đức Khâm sứ Tòa Thánh tại Brazil, Đức Ông Giambattista Diquattro, và Đức Ông Valdir José de Castro (Chủ tịch Ủy ban Truyền thông CNBB).

Đức Khâm sứ nhắc lại lời Đức Giáo hoàng Lêô XIV trong Tông huấn Dilexi te, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hãy để cho mình được Phúc âm hóa bởi người nghèo và nhận ra sự khôn ngoan nảy sinh từ kinh nghiệm của họ. “Chỉ khi đem những phàn nàn của chúng ta đối chiếu với đau khổ và túng thiếu của họ, ta mới có thể nhận lãnh một ‘lời quở trách’ mời gọi ta sống thanh thoát theo lối sống thanh bần.”

Đức ông Spengler khẳng định Phúc Âm Hóa chính là dự phần vào tiến trình tự thông ban của Thiên Chúa. Vị chủ tịch CNBB nhấn mạnh chúng ta cần xây những nhịp cầu và cổ võ sự hiệp nhất, nhưng không đánh đồng giữa sự hiệp nhất với sự cào bằng hoặc rập khuôn. “Chúng ta không thể nghĩ về Giáo hội theo tiêu chí chức năng hay như một doanh nghiệp. Giáo Hội là cộng đoàn những người đã lãnh nhận phép Thánh Tẩy, là những môn đệ cùng chung một sứ vụ, dẫu cho mỗi người có những nẻo đường và ơn gọi khác nhau.” “Lục địa kỹ thuật số” là biên cương truyền giáo mới: “Biên giới đã vượt qua. Phúc âm hóa thế nào trong văn hóa đô thị–kỹ thuật số? Nuôi dưỡng ‘chúng ta’ ra sao trong xã hội cá nhân chủ nghĩa?”

Cổ võ hiệp thông bằng cách lắng nghe những người dễ bị tổn thương

Đức Ông Valdir José de Castro, Chủ tịch Ủy ban, nhấn mạnh rằng truyền thông, trên hết, là một thực tại nhân linh, đòi hỏi sự hiệp thông và các mối tương quan huynh đệ.  “Ta biết các phương tiện truyền thông quan trọng, nhưng trước khi là công cụ kỹ thuật, chúng ta phải là những người cổ võ hiệp thông.” Ngài kêu gọi cùng nhau tiến bước trong sự đa dạng đặc sủng, nhắc lại sứ điệp Năm Thánh của Đức Giáo hoàng Lêô XIV dành cho “các nhà truyền giáo kỹ thuật số và những người Công giáo có ảnh hưởng”, mời gọi những người làm truyền thông phục vụ “mạng lưới của Thiên Chúa.” “Những mạng lưới của tình yêu hàn gắn điều rạn vỡ và chữa lành cô đơn. Những mạng lưới nhường chỗ cho tha nhân hơn là cho chính mình, nơi không ‘bong bóng lọc’ nào có thể lấn át tiếng nói của những người yếu thế nhất.”

Tổng Trưởng Thánh Bộ Truyền thông Paolo Ruffini phát biểu trực tuyến, chia sẻ những suy tư về các linh mục nơi sứ mạng kỹ thuật số nhằm phục vụ hiệp thông. Chương trình cầu truyền hình trực tuyến này diễn ra bao gồm phần tương tác của Tổng trưởng Ruffini với các linh mục tham dự hội thảo. Tổng trưởng nhấn mạnh: điều thực sự liên kết chúng ta vượt xa chính chúng ta và vượt quá mọi mạng lưới do ta kiến tạo. Bởi vì điều ấy siêu vượt chúng ta. Bởi điều ấy không phát xuất từ chúng ta, nhưng từ Thiên Chúa. Chính điều này làm cho hết thảy chúng ta, những người đã chịu Phép Rửa, trở nên các môn đệ thừa sai. “Bí quyết” của Giáo hội là một mạng lưới những con người, chứ không phải mạng lưới các thuật toán — lại càng không phải chatbot. Đó là một mạng lưới trong đó không ai là trung tâm; trái lại — như Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã nhắc — mọi người đều ước ao được lu mờ để Đức Kitô nổi bật, ước ao trở nên nhỏ bé để chính Đức Kitô được lớn lên, được nhận biết và tôn vinh.

Chữa lành “virus” gây chia rẽ trong truyền thông

Tổng trưởng Ruffini cũng chỉ ra các dữ liệu cho thấy: trong khi mức độ tin cậy vào truyền thông truyền thống suy giảm mạnh, thì niềm tin vào các nguồn thay thế (influencer, podcaster…) lại gia tăng. Ngày nay, người dân chủ yếu tiếp nhận thông tin trực tuyến (trên điện thoại di động): từ mạng xã hội (51% tại Brazil), rồi đến truyền hình, và chỉ một tỉ lệ nhỏ còn đọc ấn phẩm in — tại Brazil chỉ 11%. Ngài phân tích một số động lực chi phối mạng xã hội, vốn thường dễ trở thành địa hạt của ngôn từ thù ghét. Tổng trưởng gợi nhắc sứ điệp Đức Giáo hoàng Phanxicô để lại vài tháng trước khi Đức Thánh Cha qua đời, như một “di ngôn thiêng liêng”: Làm sao gieo hy vọng giữa muôn vàn tuyệt vọng đang chạm tới và thách đố chúng ta? Làm sao chữa lành “virus” của chia rẽ đang đe dọa cả các cộng đoàn chúng ta? Truyền thông của chúng ta có đi kèm với cầu nguyện không? Hay rốt cuộc chúng ta lại truyền thông về Giáo hội theo những quy tắc của tiếp thị doanh nghiệp? “Tôi tin rằng, qua những câu hỏi ấy, Đức Thánh Cha Phanxicô muốn nhắn nhủ chúng ta rằng phần còn lại tùy ở chúng ta — tất cả chúng ta cùng nhau — biết tự trút bỏ mình và để cho Thiên Chúa lấp đầy, hầu làm chứng rằng đà trượt (logic tiếp thị doanh nghiệp) có thể tránh, đừng để bị cuốn theo.” Đức Giáo hoàng Lêo XIV đã mời gọi “Phần chúng ta hãy thả lưới bên mạn thuyền kia, và cũng hãy vá lưới.” Ngài cảnh báo nguy cơ: biến cộng đoàn thành khán thính giả, và khán thính giả thành món hàng — rốt cuộc biến chính chúng ta thành hàng hóa. Nếu Giáo hội không trình bày một tường thuật hiệp nhất, thì ai sẽ làm? Những nhà lãnh đạo đích thực là những người hiệp nhất, không phải những người chia rẽ. “Hãy làm việc chăm chỉ và sáng tạo – đó là sứ mạng của chúng ta”.

Tính đích thực của hiện diện kỹ thuật số

Trong suốt cuộc gặp gỡ, cha Joãozinho cũng nhấn mạnh việc kiến tạo hiệp thông là cốt lõi của truyền thông. Suy tư về ý nghĩa của một hiện diện kỹ thuật số đích thực và mang tính truyền giáo, cha Joãozinho gợi nhắc lại lời của Đức Giáo hoàng Bênêđictô XVI kêu gọi Giáo hội nhìn nhận không gian kỹ thuật số như một “lục địa truyền giáo” mới. Cùng đường hướng đó, Tu sĩ Gilson nêu quy chiếu về dung mạo Gioan Tẩy Giả: người chỉ là người phục vụ cho sứ điệp. Tính đích thực hệ tại ở việc luôn quy hướng về Đức Kitô. Cha Júlio Lancellotti nhấn mạnh: hơn cả việc tụ họp đông đảo, điều thiêt yếu là mọi người được hiệp nhất, vì tất cả đều là những người phục vụ, là môn đệ của Chúa Giêsu.