Chiều kích truyền thông của Bí tích Thánh Thể
Tác giả: Linh mục Tiến sĩ Charles Ndhlovu. (The communicational dimension of the Eucharist)
Chuyển ngữ và bổ sung: Tu sĩ Lm. Phêrô Nguyễn Văn Dũng, OFM
Lời dẫn nhập:
Trong thế giới hiện đại, nơi mà công nghệ thông tin và truyền thông len lỏi vào mọi khía cạnh của cuộc sống, việc nhìn nhận các khía cạnh đức tin dưới góc độ truyền thông trở nên ngày càng cần thiết. Bài viết này sẽ cùng bạn đọc khám phá chiều kích truyền thông của Bí tích Thánh Thể, một mầu nhiệm đức tin được ví như “nguồn mạch và là đỉnh cao của đời sống Kitô hữu” (Thánh Gioan Phaolô II, Ecclesia de Eucharistia, 1).
Thánh Thể - Sự truyền thông của Thiên Chúa:
Tác giả Charles Ndhlovu lập luận rằng có thể nhìn nhận Bí tích Thánh Thể từ chiều kích truyền thông bởi vì Thiên Chúa Kitô giáo là một Thiên Chúa của truyền thông. Ngài luôn chủ động tìm kiếm và muốn kết nối với con người. Điều này được thể hiện rõ nét qua việc Ngài ban Con Một là Đức Giêsu Kitô đến trần gian để cứu độ nhân loại.
Bài viết sẽ tập trung vào việc xem xét sự tác động qua lại giữa Thiên Chúa và con người trong Bí tích Thánh Thể. Cụ thể, chúng ta sẽ phân tích Thánh Thể như một diễn trình truyền thông hai chiều, nơi Thiên Chúa ban tặng ân sủng cho con người, và con người đáp trả bằng lời cầu nguyện, khẩn cầu, ngợi khen và thờ phượng.
Sự dâng hiến của Chúa Giêsu trên Thập Giá và trong Thánh Thể:
Chúa Giêsu đã tự hiến mình cho nhân loại cả trên Thập Giá và trong Bí tích Thánh Thể. Tuy nhiên, điểm khác biệt nằm ở cách thức dâng hiến. Trên Thập Giá, Chúa Giêsu dâng hiến mạng sống bằng cái chết đổ máu. Còn trong Thánh Thể, Ngài hiện diện và dâng hiến chính mình qua sự biến đổi bản thể (transubstantiation). Nói cách khác, bánh và rượu thực sự trở nên Mình và Máu Chúa Giêsu Kitô qua lời truyền phép và lời nguyện cầu Thánh Thần (epiclesis).
Cả hai sự kiện, cái chết của Chúa Giêsu trên Thập Giá và sự dâng hiến Chúa Giêsu trong Thánh Thể, đều là sự ban phát ân sủng của Thiên Chúa cho con người. Những ân sủng này được ban qua trung gian của linh mục trong lời truyền phép. Kết quả của hành động đầy ân sủng này là bánh và rượu trở thành Mình và Máu Chúa Giêsu Kitô.
Thánh Thể - Sự kết hợp giữa Thiên Chúa và con người:
Theo nhà thần học người Canada David Power, các biểu tượng và nghi thức là trung tâm của việc truyền tải đức tin Kitô giáo (Power, 1999, tr. 25). Trong Bí tích Thánh Thể, bánh và rượu là những yếu tố biểu tượng quan trọng. Trong bối cảnh của người Do Thái, bánh gợi nhớ đến manna mà Thiên Chúa đã ban cho dân Ngài trên hành trình trong sa mạc. Còn rượu gợi nhớ đến giao ước mà Thiên Chúa đã lập với dân Ngài qua ông Môsê.
Bằng cách sử dụng bánh và rượu, Chúa Giêsu đã nâng những yếu tố quen thuộc này lên một tầm cao mới. Ngài đã biến chúng thành dấu chỉ hữu hình của chính sự hiện diện của Ngài. Hơn nữa, bằng cách truyền bánh và rượu cho các môn đệ và phán: “Anh em hãy lấy mà ăn... Anh em hãy lấy mà uống...” (Mt 26,26.27), Chúa Giêsu đã mời gọi họ, và qua họ, mời gọi tất cả chúng ta tham dự vào chính sự sống và sứ mạng của Ngài.
Trong hành động bẻ bánh và chia bánh, chúng ta nhận ra hành động tự hiến của Chúa Giêsu - Ngài đã bẻ ra thân mình, hiến dâng mạng sống vì chúng ta. Và trong việc cùng nhau chia sẻ bữa tiệc Thánh Thể, chúng ta được mời gọi để chia sẻ cuộc sống của chúng ta với nhau, để trở thành một Thân Thể duy nhất trong Chúa Kitô.
Thánh Thể không chỉ là việc con người đón nhận ân sủng từ Thiên Chúa, mà còn là cơ hội để con người đáp trả bằng lời cầu nguyện và khẩn cầu. Đó là một sự tương tác hai chiều, một cuộc đối thoại giữa Thiên Chúa và con người, dẫn đến sự thánh hóa con người.
Thánh Thể - Sự kết hợp trong Communio:
Được Giáo lý Giáo hội Công giáo khẳng định là Bí tích của các Bí tích, Thánh Thể liên quan đến mầu nhiệm sâu thẳm nhất của đời sống Giáo hội. Trong đó, bánh trở thành Mình thật của Chúa Giêsu và rượu trở thành Máu thật của Chúa Giêsu Kitô. Đây về cơ bản là giáo lý về sự hiện diện thực sự của Chúa Giêsu trong Thánh Thể - nghĩa là Chúa Kitô hiện diện một cách thực sự chứ không chỉ là vẻ bề ngoài (apparenza) - không chỉ là sự xuất hiện bên ngoài mà là Chúa Kitô thực sự!
Vì vậy, Thánh Thể không chỉ đơn thuần là sự thông ban một cái gì đó giống như Chúa Kitô - hoặc một cái gì đó xuất hiện giống như Chúa Kitô, mà Thánh Thể chính là sự thông ban Chúa Kitô thực sự - chúng ta kết hợp (communio) với Chúa Kitô thực sự - và chính từ sự kết hợp (communio) mà chúng ta có từ truyền thông (communication).
Communio là một khái niệm quan trọng trong lý thuyết nghi thức truyền thông, được học giả F.X. Dance xem như một yếu tố truyền thông quan trọng. Communio là truyền thông, là giao tiếp - là mang lại sự chung - nền tảng chung - sự hiểu biết, chia sẻ và tham gia - điều đó xảy ra do sự kết hợp trong Chúa Kitô.
Thánh Thể không chỉ là Bí tích của các Bí tích - mà còn là Bí tích của sự kết hợp (communio) - Bí tích của truyền thông. Nó là một Bí tích mà qua đó mỗi cá nhân được đưa vào sự kết hợp của Thân Thể mầu nhiệm của Chúa Kitô, tức là kết hợp với Chúa Giêsu và sau đó kết hợp với các Kitô hữu khác.
Thánh Thể không chỉ là riêng tư, mà còn là công khai. Là một cử hành công khai, nó mang đến sự kết hợp - sự kết nối, Chúa Giêsu được đón nhận vào cuộc đời con người - không chỉ như một cá nhân mà còn đưa người đó vào sự kết hợp với những người khác bởi vì tất cả đều chia sẻ cùng một Chúa Kitô.
Trong Thánh Thể, có sự truyền thông theo chiều ngang và chiều dọc. Con người nhận ân sủng từ Thiên Chúa nhưng đồng thời cũng có mối quan hệ đặc biệt với những người khác đã nhận Thánh Thể. Chúng ta kết hợp, không chỉ với Chúa Giêsu mà qua Chúa Giêsu, chúng ta kết hợp với những người khác và đó là Thân Thể mầu nhiệm của Chúa Giêsu!
Sống tinh thần Thánh Thể:
Việc cử hành Thánh Thể không chỉ giới hạn trong nhà thờ. Giáo huấn xã hội của Giáo hội Công giáo, đặc biệt là trong các thông điệp của các vị Giáo hoàng gần đây, đã nhấn mạnh đến chiều kích xã hội của Bí tích Thánh Thể.
Nói cách khác, việc tham dự Thánh Thể không chỉ dừng lại ở việc rước lễ, mà còn phải được thể hiện qua đời sống cụ thể của mỗi Kitô hữu. Chúng ta được mời gọi để trở thành những gì chúng ta lãnh nhận - đó là Mình và Máu Thánh Chúa Kitô - cho thế giới.
Điều này có nghĩa là chúng ta được mời gọi để sống tinh thần yêu thương, phục vụ và chia sẻ, đặc biệt là đối với những người nghèo khổ, bệnh tật và bị bỏ rơi.
Kết luận:
Bí tích Thánh Thể, được xem xét từ góc độ truyền thông, cho thấy một Thiên Chúa luôn chủ động tìm kiếm để kết nối với con người. Qua Thánh Thể, Thiên Chúa không chỉ truyền thông chính Ngài cho chúng ta, mà còn mời gọi chúng ta bước vào một mối tương giao sâu sắc với Ngài và với nhau. Đây là một mầu nhiệm đức tin, một mầu nhiệm truyền thông, mà chúng ta được mời gọi để chiêm ngắm và sống mỗi ngày.
Tài liệu tham khảo:
1- Fr. Charles Ndhlovu, PhD, The communicational dimension of the Eucharist
2- Power, D. (1999). Unsearchable Riches: The Symbolic Nature of Liturgy. Liturgical Press.
3- Power, D. (2008). The Eucharistic Mystery: Revitalizing the Tradition. Crossroad Publishing Company
4- Thông điệp Deus Caritas Est (2005) của Đức Giáo hoàng Bênêđíctô XVI, đặc biệt là số 14
5- Tông huấn Evangelii Gaudium (2013) của Đức Giáo hoàng Phanxicô, đặc biệt là số 273
6- Hội đồng Giáo hoàng về Công lý và Hòa bình. (2004). Compendium of the Social Doctrine of the Church. Libreria Editrice Vaticana.
