WCD 23rd 1989 Tôn giáo trong Truyền Thông Đại Chúng
THÔNG ĐIỆP CỦA ĐỨC THÁNH CHA GIOAN PHAOLÔ II
CHO NGÀY TRUYỀN THÔNG THẾ GIỚI LẦN THỨ 23
Chủ đề: "Tôn giáo trong Truyền Thông Đại Chúng"
[Chủ Nhật, ngày 7 tháng 5 năm 1989]
Anh chị em và các bạn thân mến trong lĩnh vực truyền thông,
1. Chủ đề của Ngày Truyền Thông Xã Hội Thế Giới năm nay, "Tôn giáo trong Truyền Thông", nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt sự hiện diện và vai trò của Giáo Hội trong cuộc đối thoại công khai. Thực tế, trong thời đại ngày nay, các thông điệp tôn giáo cũng như các thông điệp văn hóa, đạt được tác động mạnh mẽ hơn nhờ sự can thiệp của các phương tiện truyền thông xã hội. Suy nghĩ mà tôi muốn chia sẻ với các bạn trong dịp này sẽ minh họa mối quan tâm mà tôi đã ấp ủ trong suốt thời gian làm Giáo Hoàng: tôn giáo có thể giữ vai trò gì trong đời sống xã hội và, cụ thể hơn, tôn giáo có thể có vị trí nào trong truyền thông?
2. Trong quá trình hoạt động mục vụ, Giáo Hội luôn tự hỏi về thái độ của truyền thông đối với tôn giáo. Thực tế, khi các phương tiện và kỹ thuật truyền thông phát triển mạnh mẽ, thế giới công nghiệp - nơi đã hỗ trợ sự phát triển này - lại thể hiện một "chủ nghĩa thế tục" dường như muốn thúc đẩy sự biến mất của bất kỳ cảm giác tôn giáo nào trong lòng người dân ngày nay.
3. Thông tin tôn giáo ngày càng nhận được nhiều sự chú ý hơn trong truyền thông, bởi người ta ngày càng quan tâm đến khía cạnh tôn giáo của các thực tại nhân sinh, dù là của cá nhân hay xã hội. Để hiểu rõ hơn về hiện tượng này, chúng ta cần hỏi ý kiến độc giả của các tờ báo và những người xem truyền hình hoặc nghe đài phát thanh. Điều này không phải là do truyền thông áp đặt tôn giáo lên họ một cách không mong muốn; đúng hơn, những người làm truyền thông chỉ đang đáp ứng các yêu cầu cụ thể mà họ đã nhận được, để dành nhiều không gian hơn cho thông tin và bình luận về các vấn đề tôn giáo. Trên toàn thế giới, có hàng triệu người tìm đến tôn giáo để tìm ý nghĩa cho cuộc sống của mình; hàng triệu người mà mối quan hệ với Thiên Chúa, Đấng Tạo Hóa và Cha của họ, là thực tại hạnh phúc nhất của cuộc sống con người. Các chuyên gia truyền thông nhận thức rõ điều này và hành động phù hợp. Và dù sự tương tác này giữa những người trong lĩnh vực truyền thông và công chúng còn mang tính không hoàn chỉnh và phiến diện, có một thực tế tích cực: tôn giáo ngày nay đang hiện diện trong dòng chính của thông tin truyền thông.
4. Một sự trùng hợp may mắn đã khiến Ngày Truyền Thông Thế Giới năm 1989 trùng với kỷ niệm hai mươi lăm năm ngày thành lập Ủy ban Giáo hoàng về Truyền thông Xã hội, nay được nâng lên thành 'Hội đồng Giáo hoàng. Trong hai mươi lăm năm phục vụ truyền thông, Ủy ban đã đạt được những gì? Chắc chắn, Giáo Hội đã học cách phân định rõ ràng hơn các "dấu chỉ của thời đại", và truyền thông là một trong số đó. Đức Pius XII, người tiền nhiệm của tôi, đã mời gọi Giáo Hội nhìn nhận truyền thông không phải là một mối đe dọa, mà là một "món quà" (x. thông điệp Miranda Prorsus năm 1957). Công đồng Vatican II cũng đã xác nhận thái độ tích cực này một cách long trọng (x. Sắc lệnh Inter Mirifica, 1963). Ủy ban Giáo hoàng, nay là Hội đồng Giáo hoàng, đã cống hiến hết mình và kiên trì thúc đẩy trong Giáo Hội một thái độ tham gia và sáng tạo trong lĩnh vực này, hay đúng hơn, trong phong cách sống và chia sẻ mới của nhân loại.
5. Câu hỏi mà Giáo Hội ngày nay đối mặt không còn là liệu người dân bình thường có thể hiểu được thông điệp tôn giáo hay không, mà là làm sao để sử dụng các phương tiện truyền thông để họ cảm nhận trọn vẹn sức mạnh của thông điệp Tin Mừng. Chúa khuyến khích chúng ta rất trực tiếp và đơn giản: Đừng sợ... những gì anh em nghe thầm kín, hãy rao giảng từ trên mái nhà (Mt. 10:26-27). Ngài đang nói về điều gì? Thánh sử giải thích rằng Chúa Kitô muốn chúng ta tuyên xưng Ngài trước mặt mọi người (x. Mt. 10:32). Đây chính là sự can đảm, khiêm nhường và bình thản cùng lúc, mà truyền cảm hứng cho sự hiện diện của Kitô hữu giữa cuộc tranh luận công khai trên truyền thông! Thánh Phaolô nói với chúng ta: "Việc rao giảng Tin Mừng không phải là điều tôi tự hào, vì đó là bổn phận đã được giao cho tôi" (1 Cor. 9:16). Suốt Kinh Thánh đều nói về sự trung thành này: "Con không giấu kín tình yêu và sự trung thành của Ngài trước đại hội" (Tv. 40/39:10), và "Mọi người sẽ kể lại những gì Thiên Chúa đã làm" (Tv. 64/63:9).
Các bạn, những người làm truyền thông và công chúng, hãy tự hỏi mình về những yêu cầu luôn thay đổi của "tôn giáo thuần khiết và không tì vết" này, điều mời gọi chúng ta giữ mình không bị ô nhiễm bởi thế gian (Gia-cô-bê 1:27). Ngay cả những lời khôn ngoan này từ Kinh Thánh cũng giúp bạn hiểu rằng thách thức lớn của việc làm chứng tôn giáo cho những người đang ở giữa cuộc tranh luận công khai là giữ cho các thông điệp và trao đổi chân thật, đồng thời duy trì tiêu chuẩn chất lượng cao trong các chương trình và sản phẩm.
6. Nhân danh toàn thể Giáo Hội, tôi muốn cảm ơn thế giới truyền thông vì vị trí mà họ đã dành cho tôn giáo trong các phương tiện truyền thông. Tôi chắc chắn rằng tôi đang diễn tả đúng cảm xúc của tất cả những người có thiện chí khi bày tỏ lòng biết ơn này, dù chúng ta thường cảm thấy rằng vẫn còn chỗ để cải thiện khả năng hiện diện của Kitô hữu trong cuộc tranh luận công khai. Tôi rất vui khi cùng bày tỏ lòng biết ơn đối với truyền thông vì đã dành sự chú ý đến thông tin tôn giáo, tài liệu, đối thoại và thu thập dữ liệu.
Tôi cũng muốn kêu gọi tất cả những người làm truyền thông hãy thể hiện sự chuyên nghiệp của mình bằng cách tuân thủ cẩn thận các tiêu chuẩn đạo đức và thực hành chuyên nghiệp cao nhất, xứng đáng với cơ hội được trao để trình bày thông điệp hy vọng và hòa giải với Thiên Chúa qua mọi loại hình và lĩnh vực truyền thông. "Những món quà của Thiên Chúa" (x. Pius XII, thông điệp Miranda Prorsus): chẳng phải chúng ta đang có một cuộc gặp gỡ huyền bí giữa khả năng công nghệ của ngôn ngữ truyền thông và sự mở lòng của tinh thần con người đối với thông điệp tuyệt vời của Chúa và các nhân chứng của Ngài sao? Chính ở cấp độ này mà chất lượng của sự hiện diện giáo hội trong cuộc tranh luận công khai đang được thử thách. Hơn bao giờ hết, sự thánh thiện của tông đồ đòi hỏi một "sự thần thánh hóa" (theo cách nói của các Giáo Phụ) của toàn bộ sự khéo léo của con người. Vì lý do này, việc cử hành phụng vụ các mầu nhiệm đức tin không thể bị bỏ qua trong phong trào hiện diện rộng lớn này đối với thế giới ngày nay qua các phương tiện truyền thông đại chúng.
7. Suy ngẫm về tất cả những điều này, tôi đơn giản và tự tin đưa ra một yêu cầu rất gần gũi với trái tim mình. Nó xuất phát từ cùng một cảm giác tình bạn như khi Thánh Phaolô nói với Philemon: "Tôi viết với đầy đủ sự tin tưởng... biết rằng anh sẽ làm nhiều hơn những gì tôi yêu cầu" (Phil 1:21). Đây là yêu cầu của tôi: hãy dành cho tôn giáo tất cả không gian có thể trong truyền thông đại chúng. "Hãy mở các cổng, để quốc gia ngay thẳng bước vào; cô ấy, người trung thành... giữ gìn hòa bình" (x. Is. 26:2a, 3a). Đây là điều tôi yêu cầu vì lợi ích của tôn giáo. Các bạn sẽ thấy, thưa các bạn thân mến, rằng những chủ đề tôn giáo này sẽ có sức mạnh truyền cảm hứng khi chúng được trình bày một cách chuyên nghiệp bởi những người thực sự tin tưởng vào chúng từ tận đáy lòng. Khi người truyền thông mở lòng với thông điệp tôn giáo, thông điệp của họ sẽ tăng thêm chất lượng và sự hấp dẫn. Với những người làm truyền thông trong Giáo Hội, tôi nhắc lại: cũng như trong trường hợp của các bạn "các bạn đã nhận được tinh thần làm con, điều khiến các bạn kêu lên: Abba! Cha!" (x. Rm. 8:15).
Thông điệp và các sáng kiến của tôn giáo có thể hiện diện trong mọi loại hình truyền thông: trên báo chí, trong các chương trình thông tin viết và nghe nhìn, trong các tác phẩm điện ảnh, trong các ngân hàng dữ liệu và trao đổi viễn thông, trong truyền thông sân khấu và các buổi trình diễn văn hóa cao cấp, trong các cuộc tranh luận công luận và bình luận về tin tức, trong các dịch vụ giáo dục công chúng, trong tất cả các sản phẩm của truyền thông nhóm, qua các bức vẽ hoạt hình và các dải truyện tranh chất lượng, trong tất cả các hình thức phân phối văn học viết, trong các bản ghi âm và video, trong những khoảnh khắc thư giãn với âm nhạc trên đài phát thanh địa phương hoặc mạng lưới! Tôi rất mong muốn rằng các mạng lưới Công giáo và Kitô giáo có thể hợp tác xây dựng với các mạng lưới truyền thông văn hóa thuộc mọi loại hình, vượt qua sự lo lắng về cạnh tranh để hướng tới lợi ích cuối cùng từ thông điệp của tôn giáo. Nhân dịp Ngày Truyền Thông Thế Giới, Giáo Hội mời gọi tất cả những người liên quan nghiêm túc xem xét yêu cầu hợp tác đại kết và liên tôn trong truyền thông.
8. Kết thúc thông điệp này, tôi chắc chắn không thể thiếu việc khuyến khích tất cả những ai có tâm huyết với công việc tông đồ truyền thông hãy dấn thân với nhiệt huyết và năng lượng, và với sự tôn trọng đối với mọi người, vào công việc lớn lao của việc truyền giáo mà mỗi người được thách thức tham gia: "Còn anh, hãy đi loan báo triều đại Thiên Chúa" (Lc. 9:60). Và có một điều tôi phải thêm vào: chính trong việc loan báo và sống Lời Chúa mà chúng ta sẽ tự mình nắm bắt được những chiều sâu không ngờ của Hồng Ân Thiên Chúa.
Đón nhận ý muốn của Thiên Chúa và với sự tin tưởng, tôi chia sẻ niềm vui với tất cả các bạn, những người làm truyền thông và công chúng, khi thấy các bạn liên kết với nhau hôm nay qua những khoảng cách lớn lao trong một suy tư chung nhằm tìm kiếm và đào sâu 'tôn giáo thuần khiết và không tì vết' mà chúng ta sẽ cùng nhau rao giảng 'từ trên mái nhà'; và tôi cầu xin phúc lành của Chúa đến với tất cả các bạn.
Từ Vatican, ngày 24 tháng 1 năm 1989, Lễ Thánh Phanxicô đệ Sales.
ĐỨC GIÁO HOÀNG GIOAN PHAOLO II
Chuyển ngữ: Tu sĩ Lm. Phêrô Nguyễn Văn Dũng, OFM
Đọc bản văn gốc tiếng Anh tại đây